Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej informuje, że na cukrzycę choruje 2,5 mln Polaków, a 90 proc. przypadków to cukrzyca typu 2. Choroba ta to jedno z zaburzeń metabolicznych, określanych jako zespół metaboliczny, w którym oprócz cukrzycy występuje otyłość, dyslipidemia i nadciśnienie tętnicze.
"Chory z cukrzycą to często pacjent wielochorobowy, wymagający kompleksowej opieki, na którą składa się prawidłowe leczenie farmakologiczne i niefarmakologiczne, edukacja, regularne kontrole oraz współpraca ze specjalistami innych dziedzin" — piszą autorzy zaleceń: dr hab. Agnieszka Mastalerz-Migas, konsultant krajowy w dziedzinie medycyny rodzinnej oraz prof. dr hab. Krzysztof Strojek, konsultant krajowy w dziedzinie diabetologii.
Cukrzyca typu 2 przez wiele lat przebiega bezobjawowo i często jest wykrywana przypadkowo. Dlatego ważne jest regularne badanie poziomu glikemii w ramach badań profilaktycznych. Do rozpoznania cukrzycy konieczne jest badanie stężenia glukozy w osoczu krwi żylnej lub oznaczenie stężenia hemoglobiny glikowanej.
Czytaj więcej
Naukowcy z AGH stworzyli tzw. diabetomat, który – niczym alkomat – mierzy w wydychanym powietrzu poziom ciał ketonowych. Co ważne dla cukrzyków, robi to bezinwazyjnie.
Po rozpoznaniu cukrzycy należy rozpocząć leczenie pacjenta, zgodnie z aktualnymi wytycznymi. Jednak, jak podano w zaleceniach, "cukrzyca typu 2 może i powinna być diagnozowana i leczona w POZ. Nie ma uzasadnienia, poza ściśle określonymi sytuacjami, kierowanie pacjenta ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 2 do poradni diabetologicznej".
Niedopuszczalne jest kierowanie pacjenta z podejrzeniem cukrzycy czy stanem przedcukrzycowym do poradni diabetologicznej, ponieważ diagnostyka oraz leczenie pacjenta, zgodnie z wytycznymi, powinno się odbywać w POZ.
Konsultanci informują, że objawy kliniczne hiperglikemii pojawiają się, gdy stężenie glukozy we krwi przekracza 250-300 mg/dl (13,8-16,6 mmol/l).
Najważniejsze objawy cukrzycy to:
- silne uczucie pragnienia
- wielomocz
- osłabienie
- spadek masy ciała
- zaburzenia widzenia
- senność.
Ponieważ cukrzyca typu 2 w początkowym okresie choroby może nie dawać żadnych objawów, specjaliści zaznaczają, że konieczne jest wykonywanie badań przesiewowych. "Każdy, kto ukończył 35 lat i nie ma rozpoznanej cukrzycy oraz choroby układu krążenia na podłożu miażdżycy, może skorzystać z finansowanego przez NFZ programu profilaktyki chorób układu krążenia (CHUK), raz na 5 lat, do ukończenia 65. roku życia, w swojej przychodni POZ".
W ramach profilaktyki wykonywane są badania glikemii oraz m.in. lipidogramu. Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, u osób powyżej 45 lat należy wykonywać oznaczenia stężenia glukozy w osoczu krwi żylnej co 3 lata, a w grupach ryzyka – co roku.
Grupy ryzyka wymagające oznaczenia glikemii raz w roku:
- osoby z nadwagą lub otyłością,
- osoby z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku cukrzycy,
- osoby mało aktywne fizycznie,
- pacjenci ze stanem przedcukrzycowym,
- kobiety z przebytą cukrzycą ciążową,
- kobiety, które urodziły dziecko o masie powyżej 4 kg,
- pacjenci z nadciśnieniem tętniczym (powyżej 140/90 mm Hg),
- pacjenci z dyslipidemią,
- kobiety z zespołem policystycznych jajników,
- pacjenci z chorobą układu sercowo – naczyniowego.
Badaniem wskazującym na możliwość wystąpienia cukrzycy to poziom stężenia glukozy we krwi. Jeżeli na czczo badanie wykazuje wynik poniżej 100 mg/dl, oznacza to prawidłową wartość i dalsza diagnostyka nie jest konieczna.
Wyniki, które wskazują na cukrzycę:
- glikemia przygodna (w próbce krwi pobranej o dowolnej porze dnia, bez względu na to, jaki czas minął od ostatniego spożytego posiłku) — powyżej 200 mg/dl, przy występowaniu objawów klinicznych hiperglikemii,
- glikemia na czczo — powyżej 126 mg/dl (7 mmol/l), stwierdzona w dwóch pomiarach, w dwa różne dni,
- glikemia w 2. godzinie testu OGTT (doustny test tolerancji glukozy) — powyżej 200 mg/dl (11.1 mmol/l).
Autorzy wytycznych przypominają, że od 2021 r. możliwe jest rozpoznanie cukrzycy także na podstawie stężenia hemoglobiny glikowanej. Ma to miejsce przy poziomie stężenia hemoglobiny glikowanej HbA1c powyżej 6.5 proc. (48 mmol/mol).
Glikemia na czczo wykazująca wartości 100-125 mg/dl (5.5-6.9 mmol/l) jest wskazaniem do wykonania testu tolerancji glukozy (OGTT). Przed przeprowadzeniem testu nie należy zmieniać diety w ciągu co najmniej 72 godzin, a w szczególności nie ograniczać spożycia węglowodanów.
Oznaczenie stężenia glukozy następuje w 2 godziny po spożyciu 75 g glukozy rozpuszczonej w 250 ml wody.
Wyniki:
- poniżej 140mg/dl (7.7 mmol/l) – wartość prawidłowa,
- 140-199 mg/dl (7.7-11 mmol/l) — nietolerancja glukozy (stan przedcukrzycowy),
- powyżej 200 mg/dl (11.1 mmol/l) — cukrzyca.
