Raporty roczne bardziej czytelne

Koniec roku to tradycyjnie czas przygotowań do sporządzania rocznych sprawozdań finansowych. Jak zwykle ich twórcy będą musieli przy tej okazji uwzględnić zmiany podatkowe czy nowe wymogi polskich (Komisja Nadzoru Finansowego) i europejskich (European Securities and Markets Authority – ESMA) nadzorców, które powstały w ciągu ostatnich miesięcy i będą miały wpływ na sposób raportowania informacji.

W październiku w czterech miastach odbył się już ósmy cykl konferencji „Dlaczego MSSF to ciągłe wyzwanie?", podczas którego eksperci firmy doradczej EY mówili o zmianach wywierających największy wpływ na przygotowanie sprawozdań finansowych za 2014 r. oraz radzili, jak uniknąć oczywistych błędów przy ich sporządzaniu.

Duże ryzyko ?oznacza ?więcej ujawnień

Jak zauważyli eksperci, jednym z głównych zagadnień, które trzeba będzie uwzględnić przy sporządzaniu sprawozdań finansowych, będzie sytuacja na wschodzie Europy. Niestabilność gospodarcza wiąże się bowiem z wysokim ryzykiem działalności. To z kolei ma znaczące konsekwencje dla stanu majątkowego oraz wyniku finansowego przedsiębiorstwa, które działa na tych obszarach lub wtedy, gdy jego kontrahenci prowadzą tam działalność. Jak podkreślają specjaliści, może wystąpić zatem konieczność oceny zagrożenia kontynuacji działalności czy też rozpoznanie potencjalnych odpisów lub zobowiązań i rezerw z uwzględnieniem zwiększonego ryzyka.

Osoby tworzące raport muszą również przeanalizować, czy obecna sytuacja gospodarcza nie spowoduje, że zostaną spełnione lub przestaną być spełnione niektóre kluczowe warunki zawartych wcześniej umów.

Co wymaga ?poprawy?

Według analizy Komisji Nadzoru Finansowego dotyczącej zgodności sprawozdań z MSSF (Międzynarodowe Standardy Sprawozdań Finansowych), w I półroczu 2013 r. głównymi obszarami zastrzeżeń w raportach są kwestie związane z ujmowaniem i wyceną (27 proc.), instrumentami finansowymi (19 proc.) oraz konsolidacją (17 proc.).

Głównym problemem dotyczącym ujawnień jest ich jakość oraz nadmiar nieistotnych transakcji i sald. Środowisko liczy, że uda się wypracować lepsze wytyczne do ich prezentacji

KNF wykryła m.in. brak ujawnień w obszarze kontynuacji działalności (kompletność i rzetelność), ujawnień o aktywach niefinansowych (utrata wartości, oszacowanie wartości odzyskiwalnej) czy o rezerwach (m.in. łączenie rezerw i zasadność ich tworzenia).

Jak podkreśla Komisja w obecnej sytuacji gospodarczej duże znaczenie ma stosowanie przepisów m.in. MSR 1 „Prezentacja sprawozdań rocznych", MSR 36 „Utrata wartości aktywów", MSR 37 „Rezerwy, zobowiązania warunkowe i aktywa warunkowe" czy MSSF 13 „Ustalanie wartości godziwej".

Z kolei ESMA w innym raporcie zwraca uwagę, że poprawy wymagają niektóre z ujawnień dotyczących połączeń jednostek gospodarczych. Mowa m.in. o małej szczegółowości ujmowania i wyceny wartości firmy oraz zysku na okazyjnym nabyciu. Ulepszenia wymaga też brak ujawnień o zastosowanych technikach ustalenia wartości godziwej czy też zrozumiałość ujawnień.

Emitenci ujawniali informacje nieistotne lub niezwiązane z analizowaną transakcją albo informacje pojawiały się w sprawozdaniu z działalności zarządu zamiast w sprawozdaniu finansowym.

Osąd odzwierciedla fakty i okoliczności

Specjaliści EY zwracają uwagę na problem ujawniania profesjonalnego osądu i szacunków, zwłaszcza tych, które mają znaczny wpływ na wartości prezentowane w sprawozdaniu. Podkreślają, że regulatorzy przywiązują dziś dużą wagę do szacunków i ich wrażliwości na zmiany, a zastosowanie się do wymogów umożliwi użytkownikom sprawozdania lepsze zrozumienie tego, w jaki sposób dana jednostka stosuje polityki rachunkowości. Co więcej, pozwoli im także dokonać porównań między podmiotami gospodarczymi.

Eksperci jasno podkreślają, że ujawnienia to więcej niż tylko wypełnianie pozycji z listy kontrolnej, a osąd jest wymagany, aby odzwierciedlić fakty i okoliczności związane z funkcjonowaniem spółki. Z obserwacji wynika też, że głównym problemem w obszarze ujawnień jest ich jakość oraz nadmiar, zwłaszcza wtedy gdy dotyczy nieistotnych transakcji i sald. Środowisko oczekuje zatem, że w dłuższym terminie uda się wreszcie wypracować lepsze wytyczne i standardy dla prezentacji oraz ujawnień.

41,2 proc. ankietowanych przez EY specjalistów od rachunkowości uważa, że liczba ujawnień jest za duża, ale nie wpływa na terminowe sporządzanie raportu

Co się jeszcze ?zmieni?

Wśród innych istotnych zmian dla emitentów w Polsce wyróżnić można obowiązywanie MSSF 10 „Skonsolidowane sprawozdania finansowe", MSR 27 „Jednostkowe sprawozdania finansowe", MSSF 11 „Wspólne przedsięwzięcia", MSR 28 „Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych i wspólnych przedsięwzięciach", MSSF 12 „Ujawnianie informacji na temat udziałów w innych jednostkach". Weszły one w życie na terenie Unii Europejskiej 1 stycznia i to właśnie w sprawozdaniach za 2014 r. będą uwzględniane po raz pierwszy.

Ciekawe, jak zmieni się skład grup kapitałowych notowanych na giełdzie – czy ulegnie rozszerzeniu m.in. przez zmianę definicji kontroli oraz wprowadzenie obowiązku konsolidacji inwestycji de facto kontrolowanych. Warto zaznaczyć, że zmieni się sposób ujmowania przedsięwzięć popularnie określanych jako joint ventures – nie będzie już konsolidacji proporcjonalnej – można będzie wyłącznie wyceniać je metodą praw własności.

Jeśli zaś chodzi o MSSF 12, wreszcie wprowadzono ujawnienia, które powinny pozwolić użytkownikom na zrozumienie charakteru oraz stopnia ryzyka związanego z zaangażowaniem w inne jednostki, a także wpływu tego zaangażowania na sytuację finansową badanej spółki.

masz pytanie, wyślij e-mail do autora p.sobolewski@rp.pl

Anna? Sirocka, partner w Dziale Doradztwa?w Zakresie Rachunkowości,?EY

Przygotowanie sprawozdania finansowego to dobry moment na sprawdzenie miejsca, ?w którym obecnie znajduje się spółka.

Zarządy zwykle poświęcają swój czas na rzeczy związane ?z bieżącą działalnością firmy. ?To jest to, co na co dzień je absorbuje. Z ich punktu widzenia sporządzenie sprawozdania finansowego jest oczywiście istotne, ale z reguły to proces, który dokonuje się w ramach organizacji. Tymczasem sprawozdanie finansowe nie należy wyłącznie do zadań działu relacji inwestorskich ani działu sprawozdawczości. To także bardzo ważny element komunikacji zarządu z kontrahentami, analitykami czy akcjonariuszami. Kwestie strategiczne i wrażliwe zawarte w raporcie powinny być spójne z tym, co zarząd chce przekazać interesariuszom.

Warto, by na etapie sporządzania sprawozdania rocznego zarząd pochylił się nad wybranymi zagadnieniami. Nikt lepiej od osób stojących na czele spółki czy grupy nie będzie potrafił wytłumaczyć użytkownikom sprawozdań finansowych, dlaczego uważamy, że mimo kłopotów z płynnością nie mamy zagrożenia kontynuacji działalności albo dlaczego uważamy, że dane zobowiązanie nie powinno być jeszcze rozpoznane.

Przygotowując się do sporządzenia sprawozdania rocznego za 2014 rok, trzeba pamiętać ?o kilku ważnych zmianach. ?28 października 2014 roku Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA) opublikował priorytety dla krajowych organów nadzorczych. Przy przygotowywaniu i prezentacji skonsolidowanych sprawozdań finansowych za 2014 roku spółki powinny się koncentrować na kilku podstawowych kwestiach. Istotną zmianą jest wejście standardu MSSF 10, który reguluje, jakie jednostki kontrolujemy bądź, jakich jednostek nie kontrolujemy. Może to wpłynąć na składy grup kapitałowych. Spółki mają obowiązek konsolidacji  w momencie, gdy mają do czynienia z kontrolą de facto, czyli jest to kontrola sprawowana w sposób aktywny, a nie wynikająca wyłącznie ?z dokumentów. Spółki powinny przyjrzeć się temu, jakie są ich powiązania i jaki jest skład ich grupy kapitałowej.