Poczta Polska (PP) to główny kandydat do objęcia funkcji Narodowego Operatora Cyfrowego – dowiedziała się „Rzeczpospolita". Ministerstwo Cyfryzacji (MC) zapewnia co prawda, że wybór NOC nastąpi w drodze konkursu, to prawdopodobnie i tak w pierwszej fazie funkcjonowania e-doręczeń będzie obsługiwać je państwowa spółka.

Jak się dowiedzieliśmy, pocztowcy chcą bowiem, by wykorzystać casus z 2013 r., gdy – po uwolnieniu rynku usług pocztowych – PP zdobyła bez przetargu status operatora wyznaczonego. Teraz liczą, że zostanie spółce nadany status NOC na pięć lat, a dopiero po ich upływie rozpisany zostanie konkurs.

Envelo gotowe na NOC

W resorcie cyfryzacji nie ukrywają, że Poczta byłaby dobrym kandydatem do funkcji operatora elektronicznych listów poleconych (tzw. e-doręczeń). – Ma już działającą platformę Envelo, która kosztowała ponad 100 mln zł z publicznych pieniędzy. Niewykorzystanie tego potencjału, a takie były wcześniej koncepcje, byłoby błędem – tłumaczył nam niedawno minister cyfryzacji Marek Zagórski.

W MC dodają, że wieloletnie doświadczenie Poczty w komunikacji stawia ją wśród kandydatów do funkcji operatora cyfrowego. – Jednakże wszystko zależy od tego, czy PP będzie chciała podjąć się tego zadania – zaznaczają w MC.

Wątpliwości, czy pocztowcy staną do konkursu, jednak nie ma. Gdyby PP nie zdobyła kontraktu na e-doręczenia, utraciłaby nawet 65 proc. tzw. przesyłek rejestrowanych (te ze strumienia papierowego przeszłyby do cyfrowego). W takim scenariuszu w latach 2019–2023 straciłaby aż 2,2 mld zł przychodów. W spółce sugerują, że w konsekwencji musieliby zwolnić nawet 35 tys. pracowników.

Wybór Poczty Polskiej na NOC wpisywałby się poza tym w strategię państwowej spółki. Jej prezes Przemysław Sypniewski jako jeden z filarów rozwoju PP postawił bowiem właśnie na budowę usług cyfrowych. – Jesteśmy dobrze przygotowani do roli partnera państwa przy wdrażaniu kluczowego dla Polski programu e-administracji. Dzięki Envelo spółka jest praktycznie gotowa do utworzenia skrzynek cyfrowych dla wszystkich obywateli i podjęcia roli operatora cyfrowego – wyjaśnia prezes.

Krzysztof Piskorski, prezes Instytutu Pocztowego, również jest zwolennikiem wykorzystania potencjału Envelo. Według niego państwo powinno racjonalizować wydatki na cyfryzację i korzystać ze wsparcia istniejących już systemów w ramach spółek, których jest właścicielem.

Platforma Envelo działa od kilku lat. Z jej usług korzysta ok. 220 tys. użytkowników. Platforma co miesiąc przetwarza 1,6 mln e-przesyłek. Zasoby Envelo zajmują w sumie 54 TB danych.

Testy na sądach

Eksperci twierdzą, że rywale na rynku e-administracji nie oddadzą jednak łatwo pola PP.

– Już teraz np. banki oferują wiele usług online, jak choćby formalności związane z założeniem firmy czy przyjmowaniem wniosków na 500 plus – wskazuje Artur Olejniczak, ekspert z Instytutu Logistyki i Magazynowania.

Według niego oddanie tak wrażliwych danych prywatnym firmom to ryzyko. – Poczta to państwowy podmiot, który daje pewne gwarancje dla takich usług, z drugiej zaś strony ma kompetencje, by zapewnić bezpieczeństwo dla tego typu korespondencji – podkreśla nasz rozmówca.

Jak dodaje Olejniczak, monopolizacja sektora e-doręczeń nie powinna budzić kontrowersji. Innego zdania mogą być rywale PP. Rządowe wyliczenia wskazują, że operatorzy, którzy już dziś zajmują się dostarczaniem różnej korespondencji urzędowej w wersji papierowej, po uzyskaniu przez Pocztę statusu NOC będą mieli w sumie o ok. 250 mln zł rocznie mniejsze przychody.

Ze skrzynek do e-doręczeń – wedle rządowych planów – będą musiały korzystać wszystkie urzędy. Taka komunikacja mailowa dla obywateli ma być jednak darmowa i opcjonalna. Jeśli zechcemy, możemy zażądać, by nasz list papierowy był konwertowany w relacjach z odbiorcą na e-maila i odwrotnie – e-mail na tradycyjną korespondencję.

Projekt przepisów ma być gotowy na przełomie III i IV kwartału. Ustawa miałaby wejść w życie w I kwartale 2019 r. Pierwsze wdrożenia – na razie prawdopodobnie tylko w sądach – testowane będą w przyszłym roku. W 2019 r. nastąpi też wybór NOC.

Wydatki na polecone to aż 195 zł rocznie na osobę

Rynek tradycyjnej korespondencji w Polsce dynamicznie się kurczy – co roku średnio o 5 proc. Mimo to stanowi wciąż kluczowe źródło przychodów dla Poczty Polskiej. Jego ważnym elementem są listy polecone. Co roku w naszym kraju wysyłanych jest co najmniej 100 mln takich tzw. przesyłek rejestrowanych z potwierdzeniem odbioru. Ponad połowa tego strumienia (w 2015 r. było to 57 mln szt.)przypada na sądy.

Dane Urzędu Komunikacji Elektronicznej wskazują, że na jednego mieszkańca przypada statystycznie 50 różnego rodzaju usług pocztowych rocznie. Zakłada się, że połowa z nich to właśnie listy polecone. Za taką przesyłkę ekonomiczną trzeba zapłacić 7,8 zł. To oznacza, że przeciętnie Polak na polecone w skali roku wydaje 195 zł (statystycznie przedsiębiorcy wysyłają jednak zdecydowanie więcej takich listów niż zwykły obywatel).

W sumie, jak podaje UKE, cały rynek usług pocztowych w Polsce w 2017 r. był wart 8,4 mld zł (wliczany jest w to również rynek paczek). To o 10 proc., czyli o 764 mln zł, więcej niż jeszcze rok wcześniej. Motorem wzrostu są przesyłki kurierskie napędzane przez e-handel.

Arkadiusz Kawa katedra logistyki, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Rynek listów maleje, więc Poczta musi szukać nowych źródeł przychodów. Usługi cyfrowe to jedna z dróg rozwoju dla spółki. Choć nie wydają się one głównym biznesem dla PP, to w praktyce ten operator ma już doświadczenie na tym rynku. W ostatnim czasie mocno się on zmienił i unowocześnił, a w grupie ma spółkę Envelo, która jest przygotowana do świadczenia e-usług. Przyznanie jej statusu Narodowego Operatora Cyfrowego byłoby słusznym posunięciem. Wątpię zaś, czy świadczenie tak wrażliwych dla państwa usług przez wielu operatorów prywatnych gwarantowałoby odpowiedni poziom bezpieczeństwa. Wciąż pamiętam, jak wyglądała obsługa korespondencji sądowej przez jedną z prywatnych firm.