Złodzieje w białych rękawiczkach

Jak podaje Centre for Retail Research, rocznie w Europie w handlu kradziony jest towar wart ok. 5,4 mld zł. Z tego ok. 24,5 proc. to straty ponoszone z winy dostawców lub zakwalifikowane jako wewnętrzne błędy. Pod tym kryje się naiwność spedytorów i przewoźników, którzy sami ładują złodziejom towar na ciężarówki bądź dowożą im go pod drzwi.

[srodtytul]Sprytny system[/srodtytul]

Pod magazyn podjeżdża ciężarówka. Towar jest ładowany, kierowca potwierdza jego odebranie. Telewizory warte 800 tys. euro mają na drugi dzień znaleźć się w Niemczech. Znikają gdzieś w Polsce. To tylko jeden z przykładów z ostatnich miesięcy. – Najdroższy ładunek, o jakim słyszałem, który nie dojechał do klienta, to ciężarówka telefonów komórkowych. Straty wyniosły 5 mln zł – mówi Mirosław Gruszeczka, ekspert do spraw bezpieczeństwa transportu i były policjant zajmujący się kradzieżami ładunków. Kiedy do sprawy wkracza policja, okazuje się, że przewoźnik, który przyjął zlecenie, nie istnieje – licencja, którą się posługiwał, była sfałszowana.

– To częste przypadki, jednak nikt się nimi nie chwali, bo to wstyd – mówi Marek Tarczyński, prezes Polskiej Izby Spedycji i Logistyki. – Dowiadujemy się o tym. dopiero, jeżeli spedytor, czyli legalna firma, która miała zorganizować przewóz towaru, straci licencje lub w wyniku przestępstwa wpadnie w poważne tarapaty finansowe – dodaje Tarczyński. Branża mówi o 15 upadłościach, do których przyczyniła się taka sytuacja w ciągu ostatnich pięciu lat. Ubezpieczyciele nie chcą bowiem w takich przypadkach wypłacać odszkodowania. – Postępowania są z reguły umarzane z powodu niewykrycia sprawcy – mówi Beata Janicka, radca prawny C. Hartwig Gdynia. – Złodzieje, jeżeli wpadają, to rzadko i przez przypadek – dodaje Gruszeczka.

– Największe kłopoty mają podwykonawcy, którzy potwierdzili odebranie towaru. Ubezpieczenie nie pokrywa poniesionych strat, ponieważ zgodnie z prawem towarem może dysponować tylko jego właściciel, a nie firma wynajęta do przewozu. Tymczasem wciąż pokutuje przekonanie, że decyduje ten, kto płaci – wyjaśnia Janicka. Gdyby kierowcy przyszło do głowy skontaktować się z nadawcą przewożonego ładunku, do wielu wyłudzeń by nie doszło.

[srodtytul]Fałszywki zamiast broni[/srodtytul]

W latach 90. powszechne były kradzieże ciężarówek z parkingu lub napady na pojazdy w drodze. – Za rozbój grozi do 12 lat więzienia, za kradzież do pięciu lat, przestępcy zmienili więc sposób działania – wyjaśnia Mirosław Gruszeczka. Zamiast kraść, przestępcy postanowili nakłonić właścicieli towaru, by sami im go przekazali.

Sposobów na wyłudzenie towaru jest kilka. Na przykład kupienie upadającej firmy. – Jest wiele uśpionych podmiotów, których nie opłacało się likwidować, a kiedyś dysponowały licencją na przewóz towarów. Łatwo można wznowić ich działalność i sfałszować datę obowiązywania licencji lub ukraść numer ważnej polisy wykupionej na innego, legalnie działającego przewoźnika – mówi Beata Janicka, radca prawny C. Hartwig Gdynia, która prowadzi obecnie kilka spraw dotyczących wyłudzenia ładunku.

Innym jest założenie firmy i kradzież licencji. Z tym nie ma problemów. – Wystarczy podszyć się pod potencjalnego klienta i zażądać od dowolnego przewoźnika kompletu dokumentów. Wysyłanie ich faksem do zainteresowanych kontrahentów jest na rynku normą – mówi Gruszeczka. Kiedy przestępcy mają już działającą firmę, szukają klienta, który zleci im zorganizowanie transportu ładunku, np. z fabryki lub centrum logistycznego do odbiorcy. Kuszą cenami tak niskimi, by nie były opłacalne dla innych firm z rynku. Sami jednak samochodami nie dysponują. – Do transportu wynajmują inną firmę – legalnie i uczciwie działającego przewoźnika, któremu z kolei oferują stawki bardzo atrakcyjne, których jednak w życiu na oczy nie zobaczy. To on podpisuje listy przewozowe i potwierdza odbiór towaru – wyjaśnia mecenas Janicka.

Pierwszych kilka wspólnie organizowanych kursów przebiega bez zakłóceń. Podwykonawca ma zaufać swojemu zleceniodawcy, a złodzieje czekają na okazję. Kiedy trafi się wartościowy ładunek, po odebraniu towaru kierowca dostaje telefonicznie informację o zmianie miejsca dostawy. Gdy przyjedzie, zwykle do jakiegoś magazynu, towar jest rozładowywany i natychmiast zabierany innym transportem. I ślad się po nim urywa. Podobnie jak po przewoźniku. Zostaje podwykonawca.

Skradziony towar trafia do sklepów i legalnie działających hurtowni. Część to okazje, które można znaleźć na allegro czy eBayu. Najczęściej znika sprzęt AGD i RTV. – Elektronika, perfumy, dobra luksusowe – wylicza mecenas Janicka. – Jeszcze kawa i słodycze – dodaje Mirosław Gruszeczka. Przestępcy bywają cierpliwi. Na odpowiednią okazję potrafią czekać tygodniami.