Wydajemy 16 mld zł na nielegalny alkohol

Dane pochodzą z badania zrobionego w ramach akcji społecznej „Stop nielegalnemu alkoholowi".  W sierpniu br. prowadził ją Związek Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy (ZP PPS) wraz z partnerami. Jej celem było podniesienie świadomości Polaków na temat negatywnych skutków zdrowotnych związanych z konsumpcją nielegalnego alkoholu. Kampania ostrzegała przed kupowaniem alkoholu bez banderoli, pochodzącego z pewnych źródeł.

Działania prowadzone były województwach pomorskim, zachodniopomorskim i podkarpackim,  gdzie – jak podaje ZP PPS - problem nielegalnego alkoholu jest największy.

W ramach kampanii zamieszczono 100 billboardów i 1800 plakatów w pobliżu bazarów i targowisk, 18 fullbacków autobusów, wykonano 306 emisji spotu radiowego oraz zamieszczono reklamy prasowe w lokalnych mediach.  Patronat honorowy nad kampanią objęli: Marszałek Województwa Podkarpackiego – Władysław Ortyl, Urząd Wojewódzki w Szczecinie, Zarząd Województwa Zachodniopomorskiego, Miasto Szczecin i Miasto Koszalin oraz Polskie Towarzystwo Toksykologiczne. Kampania była prowadzona we współpracy ze Służbą Celną.

ZPPPS podaje, że w wyniku kampanii w regionie zachodniopomorskim nastąpił wzrost świadomości ryzyka negatywnych konsekwencji związanych z piciem alkoholu bez banderoli. O 7 proc. wzrosła świadomość ryzyka śmierci, o 7 proc. ryzyka zatrucia,  a o 2 proc. ryzyka utraty wzroku. Zmniejszył się także odsetek konsumentów, którzy nie potrafią wskazać żadnego sposobu odróżnienia takiego alkoholu.

Na bazary po bimber

Nadal jednak problem jest poważny. 45 proc. badanych z Zachodniopomorskiego przyznaje się do wiedzy na temat alkoholu bez banderoli. Najczęściej kupuje się go na bazarach, rynkach czy na targu. Jako miejsce takiego zakupu, respondenci spontanicznie wskazują także meliny oraz sklepy (alkohol sprzedawany „spod lady").

Zdecydowana większość Polaków sięga po nielegalny alkohol ze względu na jego atrakcyjną cenę. Ten argument przekonuje trzech na czterech respondentów. Blisko co piąty decyduje się na zakup ze względu na złą sytuację finansową, a nieliczni ze względu na ciekawość czy przyzwyczajenie.

- Najbardziej zagrożone są tereny przygraniczne, ale nielegalny alkohol można bez problemu kupić na bazarach, targowiska i melinach na terenie całego kraju - mówi Piotr Niemczyk, niezależny ekspert ds. bezpieczeństwa i wywiadu konkurencyjnego. - Głównym problemem jest odkażany alkohol przemysłowy wprowadzany do nielegalnego obrotu przez grupy przestępcze. To alternatywa dla mocnych alkoholi, głównie wódki.

Dodaje, że skala zjawiska jest dziś mniejsza niż 10 lat temu, ale widać wyraźnie, że nielegalny rynek reaguje na to, co dzieje się w gospodarce. Im trudniejsza sytuacja ekonomiczna kraju lub większa różnica w cenie pomiędzy legalnym alkoholem, a tym z szarej strefy, tym większa podaż. Tym bardziej, że alkohol odzyskiwany  z rozcieńczalników jest bardzo tani. Przestępcy reagują też na działania organów państwa (np. rozdrabniając działalność), co mocno utrudnia służbom walkę z nimi. Aby skutecznie zwalczyć handel nielegalnym alkoholem potrzebne są duże nakłady i uszczelnienia przepisów.

Niska cena jest dla wielu konsumentów ważniejsza niż potencjalne zagrożenia zdrowotne. Wskazując na konsekwencje zdrowotne zakupu nielegalnego alkoholu, wymieniają zatrucie (37 proc.) lub śmierć (32 proc.) oraz szczegółowe aspekty z tym związane, tj. zagrożenie zdrowia, utrata wzroku, choroby, zagrożenie życia. Nie obawiają się natomiast skutków prawnych (1 proc. ) zakupu nielegalnego produktu.

Wyciekają miliony

- Przez ostatnie cztery lata Służba Celna na Pomorzu Zachodnim zarekwirowała prawie 62 tys. litrów nielegalnego alkoholu. Tylko w ciągu pierwszych 6 miesięcy tego roku wyeliminowaliśmy z rynku blisko 6,5 tys. litrów tych wyrobów. Większość pochodziła z nielegalnych rozlewni – mówi Monika Woźniak-Lewandowska rzecznik Izby Celnej w Szczecinie. Problem nie zniknie dopóki ludzie będą sięgać po tani alkohol nie zastanawiając się nad konsekwencjami. Taki nielegalny alkohol produkowany jest ze skażonego alkoholu, który  przerabiany jest na trunki alkoholopodobne, zawierające trujące substancje. Dlatego, kampanie społeczne, w prosty sposób pokazujące zagrożenia związane z zakupem i spożyciem alkoholu nieznanego pochodzenia, są bardzo potrzebne.

Wartość legalnego rynku napojów spirytusowych w 2012 r. wyniosła ok. 16 mld zł. Według szacunków ZP PPS, wielkość alkoholowej szarej strefy w Polsce to ok. 18 mln litrów 100  proc. alkoholu, czyli 15 proc. całego rynku mocnych alkoholi. Utracone wpływy budżetu państwa z tytułu handlu nielegalnym alkoholem szacuje się na 1,2 mld zł rocznie, a straty branży spirytusowej na 345 mln zł. Jak ocenia KMPG likwidacja szarej strefy mogłaby przynieść dodatkowe 6,6 tys. miejsc pracy .