Adwokaci i radcy prawni będą udzielać darmowej pomocy prawnej wszystkim osobom, których nie stać na prawnika. Taką rewolucyjną zmianę uchwalił w piątek Sejm.

– Doszliśmy do wniosku, że jest to najprostsze i najlepsze rozwiązanie. Dzięki temu punkty pomocy przestaną świecić pustkami – tłumaczy Bogdan Wróblewski, poseł sprawozdawca. – Nie sądzę, by zabrakło pieniędzy – uspokaja.

Wystarczy oświadczenie

Chodzi o nowelizację ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej. Jej autorem jest Kancelaria Prezydenta. Celem zmian jest poprawienie funkcjonowania punktów. Dziś nie jest z tym najlepiej.

– Po wejściu w życie nowych przepisów wystarczy, że osoba, która chce skorzystać z pomocy, złoży proste pisemne oświadczenie, iż nie stać jej na płatną poradę – wyjaśnia poseł Wróblewski.

Obecnie po poradę do punktu mogą przyjść m.in. osoby do 26. roku życia, seniorzy powyżej 65. roku oraz niezamożni, którym w roku poprzedzającym udzielenie porady zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej.

Nowe rozwiązania budzą mieszane uczucia.

– Cieszę się, że, każdy będzie mógł skorzystać z porady. Obecnie wielu potrzebujących nie może tego zrobić, bo ustawa o bezpłatnym poradnictwie ich nie wymienia – tłumaczy dr Jan Winczorek z Uniwersytetu Warszawskiego. – Niestety nowe przepisy pozbawiają prawa do bezpłatnej pomocy osoby, które dziś stać na prawnika, ale mogą zostać np. ofiarami klęski żywiołowej czy katastrofy – wyjaśnia dr Winczorek.

Obawy ma również Dariusz Goliński, adwokat.

– Brakuje narzędzi do weryfikacji prawidłowości złożonego oświadczenia, a także możliwości dochodzenia zwrotu wyłudzonego świadczenia w przypadku, gdy osoba podała nieprawdę w oświadczeniu – ostrzega mec. Goliński.

Nowe przepisy przewidują również udzielanie pomocy poza punktem. Będą mogli z niej skorzystać niepełnosprawni. Na ich prośbę prawnik przyjedzie m.in. do domu lub porozmawia z nimi przez telefon.

– To dobre rozwiązanie. Szkoda jednak, że z tego rodzaju pomocy nie będą mogli skorzystać inni potrzebujący, jak np. bezdomni, ofiary przemocy – uważa dr Jan Winczorek.

Wsparcie i pomoc

W punktach bezpłatnej pomocy będzie można również skorzystać z mediacji. Dzięki temu mniej spraw ma trafiać do sądu.

Nowe przepisy włączają do systemu bezpłatnego poradnictwa prawnego biura porad obywatelskich.

Ich praca różni się od typowego poradnictwa prawnego. Obejmuje zazwyczaj informację prawną przekazaną w prosty, zrozumiały sposób oraz wsparcie psychologiczne.

– Od dawna o to zabiegaliśmy. Cieszymy się, że zostaliśmy włączeni do systemu bezpłatnego poradnictwa. Biura porad obywatelskich działają w Polsce od 22 lat. Mamy więc odpowiednie doświadczenie i wiedzę – mówi Ija Ostrowska, dyrektor warszawskiego Biura Porad Obywatelskich i prezes Związku Biur Porad Obywatelskich.

Podobnego zdania jest poseł Wróblewski.

– Będą z nich mogli korzystać przede wszystkim zadłużeni, którzy mają problemy mieszkaniowe lub z ubezpieczeniem społecznym. W sprawach bardziej skomplikowanych potrzebujący będą odsyłani do prawników – dodaje poseł.

Nie wszyscy jednak podzielają jego entuzjazm. Prawnicy krytykują włączenie biur porad do systemu bezpłatnego poradnictwa. Chodzi o to, że nie trzeba będzie być radcą prawnym czy adwokatem, by w ten sposób pomagać.

Nowela przewiduje natomiast, że porad będą udzielać osoby, które ukończą 70-godzinny kurs składający się z zajęć z poradnictwa obywatelskiego, z tego minimum 15 godz. zostanie przeznaczone na szkolenie z metodyki pracy, a 20 godzin na zajęcia z poradnictwa dla osób zadłużonych. Szkolenie będzie kończyło się oceną wiedzy.

Zdaniem mec. Golińskiego obowiązkowe szkolenie nie rozwiązuje problemu. – Nie ma żadnych wymagań w stosunku do osób prowadzących szkolenia. Mogą mieć więc wykształcenie podstawowe – komentuje Dariusz Goliński. Współpraca a.k.