Powikłania mogą pojawić bardzo szybko, dlatego obowiązuje zasada, że pacjent, u którego rozpoznajemy cukrzycę typu drugiego, w trybie pilnym powinien być zbadany okulistycznie, nawet jeśli nie odczuwa jeszcze żadnych problemów ze wzrokiem. W przypadku cukrzycy typu pierwszego, która często dotyka ludzi młodych, z taką wizytą można poczekać nawet 5 lat od momentu diagnozy. Jest to jednak choroba o zupełnie innej dynamice.
Czy diabetyk może coś zrobić, żeby zapobiec problemom ze wzrokiem?
Zasadą jest jak najszybsze rozpoczęcie leczenia cukrzycy, ale nawet ono może nie powstrzymać powikłań. Do okulisty powinniśmy trafić jak najwcześniej. Rozwiązaniem, które pomogłoby pacjentom, jest telemedycyna. Nasz system jest przeciążony. W jednej kolejce do okulisty stoją pacjenci, którzy mają bardzo różne problemy ze wzrokiem. Wśród nich są również osoby z retinopatią cukrzycową i obrzękiem plamki żółtej, tyle że w ich przypadku czas jest szczególnie cenny – a na wizytę muszą czekać nawet kilka miesięcy. Narzędzie telemedyczne pozwoliłoby na wyłapywanie spośród oczekujących pacjentów tych, dla których zwłoka oznacza zagrożenie nieodwracalną utratą widzenia.
Jak to działa w praktyce?
Takie rozwiązanie stosowane jest już z powodzeniem w wielu krajach, m.in. w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, Francji, Hiszpanii. Diabetolog po zdiagnozowaniu cukrzycy wykonuje u pacjenta zdjęcie dna oka. Służy do tego specjalna kamera, którą obsługuje się w sposób bardzo prosty - nie trzeba być okulistą. Zdjęcie jest następnie wysłane do ośrodka referencyjnego, gdzie z pomocą sztucznej inteligencji ocenia się, czy chory ma już symptomy retinopatii. Wszelkie wyniki odbiegające od normy są przekazywane do weryfikacji przez lekarza. To dla niego ogromna pomoc, bo zamiast tysiąca zdjęć ogląda sto i zaprasza do kliniki wybranych pacjentów, którzy szybko potrzebują leczenia. Na razie tylko dwie placówki stosują takie rozwiązania: Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie i Klinika Okulistyki Ogólnej Katedry Okulistyki UM w Lublinie. To programy pilotażowe, które mają na celu przekonanie środowiska, że telemedycyna to właściwy kierunek, dzięki któremu możliwe jest przyspieszenie terapii.
Jaki jest złoty standard leczenia pacjentów, którzy z powodu cukrzycy zaczynają gorzej widzieć?
Musimy rozgraniczyć teorię od praktyki. W teorii nowoczesne leczenie retinopatii cukrzycowej polega przede wszystkim na prowadzeniu pacjenta przez diabetologa, na stałej kontroli takich parametrów jak: glikemia, hemoglobina glikowana, ciśnienie krwi, i utrzymywaniu ich na odpowiednim poziomie. Natomiast jeśli stwierdzamy kliniczne objawy obrzęku plamki żółtej czy też neowaskularyzacji, czyli tworzenia się patologicznych naczyń krwionośnych, na pierwszy plan wysuwa się terapia preparatami anty-VEGF podawanymi w formie iniekcji do ciała szklistego. Terapia ta jest wspomagana laseroterapią, od której się już odchodzi.
