Po wygaśnięciu mandatu gminny pracodawca ma obowiązek przywrócić radnego do pracy na tym samym lub równorzędnym stanowisku pracy z wynagrodzeniem odpowiadającym wynagrodzeniu, jakie radny otrzymywałby, gdyby nie przysługujący urlop bezpłatny. Radny powinien zgłosić gotowość przystąpienia do pracy w terminie siedmiu dni od dnia wygaśnięcia mandatu. W wyroku Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2007 r. (sygn. I PK 160/07, OSNP 2009/3-4/34) zwrócono uwagę, że regulacja ta jest niepełna, gdyż nie ustanawia sankcji wygaśnięcia stosunku pracy za niezgłoszenie gotowości przystąpienia do pracy.
Przykład:
Pracownik urzędu gminy, który został wybrany na radnego, korzysta u swojego pracodawcy z urlopu bezpłatnego. Po wygaśnięciu mandatu ma prawo wrócić do pracy na tym samym lub równorzędnym stanowisku, z wynagrodzeniem odpowiadającym temu, jakie otrzymywałby, gdyby nie urlop bezpłatny. Radny powinien zgłosić gotowość przystąpienia do pracy w terminie siedmiu dni od dnia wygaśnięcia mandatu. Jeżeli jednak tego nie zrobi, nie będzie to oznaczać, że jego stosunek pracy wygasł. Skutek w postaci wygaśnięcia stosunku pracy musi wyraźnie wynikać z przepisów. W omawianym przypadku nie będzie mieć zastosowania art. 74 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 917 ze zm.), gdyż przepis ten dotyczy pracownika korzystającego z urlopu bezpłatnego w celu wykonywania stosunku pracy z wyboru. Regulacja ta nie jest natomiast adekwatna w sytuacji, gdy pracownik korzystał z urlopu bezpłatnego w celu sprawowania mandatu radnego, a nie w celu umożliwienia mu wykonywania innego stosunku pracy (z wyboru). Gdyby więc np. radny został wybrany na następną kadencję, ale nie zgłosił się do gminnego pracodawcy, u którego korzystał z urlopu bezpłatnego, z wnioskiem o udzielenie kolejnego urlopu bezpłatnego na okres następnej kadencji, to niezłożenie wniosku o kolejny urlop bezpłatny byłoby równoznaczne ze zrzeczeniem się mandatu radnego, ale w takiej sytuacji nie nastąpiłoby wygaśnięcie stosunku pracy z gminnym pracodawcą.
Wymagana zgoda rady gminy
W celu zachowania prawidłowego trybu rozwiązania stosunku pracy z radnym, pracodawca musi uzyskać uprzednią zgodę rady gminy. Wymóg uzyskania uprzedniej zgody rady odnosi się do zamierzonego, definitywnego rozwiązania każdego stosunku pracy. Bez znaczenia jest przy tym, czy radny jest pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, mianowania, wyboru, czy powołania (por. wyrok NSA z 14 grudnia 2017 r., sygn. I OSK 976/17, LEX nr 2427473). Wyrażany jest pogląd, że ochrona wynikająca z art. 25 ust. 2 u.s.g. nie ogranicza się tylko do zakazu rozwiązania (w drodze wypowiedzenia bądź niezwłocznie) stosunku pracy z radnym bez zgody rady gminy oraz że zakaz (względny) obejmuje także wypowiedzenie radnemu warunków pracy i płacy (por. m.in. wyrok WSA w Rzeszowie z 23 marca 2017 r., sygn. II SA/Rz 1405/16, LEX nr 2274767).
W wyroku NSA z 12 kwietnia 2018 r. (sygn. II OSK 1396/16, LEX nr 2497134) podkreślono, że celem art. 25 ust. 2 u.s.g. jest zapewnienie radnemu swobodnego sprawowania mandatu, a nie zabezpieczenie go przed utratą pracy. Rada gminy, podejmując uchwałę w przedmiocie wyrażenia zgody na zwolnienie, nie powinna ingerować w prawo pracodawcy do „rozstania" się z pracownikiem, gdy ma to uzasadnienie w obowiązującym porządku prawnym i nie jest związane z wykonywaniem mandatu radnego.
W wyroku SN z 4 listopada 2010 r. (sygn. II PK 111/10, LEX nr 1112993) zwrócono uwagę, że ochrona trwałości stosunku pracy radnego jest wyłączona w razie rozwiązania z radnym stosunku pracy w ramach zwolnień grupowych, zgodnie z ustawą z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tekst jedn. DzU z 2016 r. poz. 1474 ze zm.). Stosunek pracy radnego podlega jednak ochronie w razie tzw. zwolnienia indywidualnego, zgodnie z art. 10 ust. 5 tej ustawy.
Podstawa prawna: art. 24a-24d, art. 25 ust. 2-3 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 994 ze zm.)
