Przechodząc zaś do meritum zapytania, konieczne jest odwołanie się do stosownych regulacji ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. I tak, w art. 13 ust. 1 ww. ustawy postanowiono, że zasadniczo, nieruchomości mogą być przedmiotem obrotu. W szczególności mogą być przedmiotem sprzedaży, zamiany i zrzeczenia się, oddania w użytkowanie wieczyste, w najem lub dzierżawę, użyczenia, oddania w trwały zarząd, a także mogą być obciążane ograniczonymi prawami rzeczowymi, wnoszone jako wkłady niepieniężne (aporty) do spółek, przekazywane jako wyposażenie tworzonych przedsiębiorstw państwowych oraz jako majątek tworzonych fundacji.
Natomiast ze wspomnianego w zapytaniu ust. 2 wynika, że nieruchomość może być, z zastrzeżeniem art. 59 ust. 1, przedmiotem darowizny na cele publiczne, a także przedmiotem darowizny dokonywanej między Skarbem Państwa a jednostką samorządu terytorialnego, a także między tymi jednostkami. W umowie darowizny określa się cel, na który nieruchomość jest darowana. W przypadku niewykorzystania nieruchomości na ten cel, darowizna podlega odwołaniu. Z istoty ww. regulacji wynika więc, że darowizna nieruchomości na cel publiczny może być dla dowolnego podmiotu, ważne jest tylko istnienie owego celu. Z kolei darowizna na inne cele niż ten cel publiczny, może być tylko dla Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego.
Właśnie w kontekście ww. przepisu należy rozważyć legalność potencjalnej uchwały o darowiźnie nieruchomości na cel określony w zapytaniu, jakim ma być budowa budynku ochotniczej straży pożarnej. Pomocnym w tym zakresie może być stanowisko podane w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 21 lutego 2012 r. (sygn. akt II SA/Bd 1427/11), gdzie przedmiotem oceny prawnej była również zbliżona zakresowo uchwała rady gminy. Wskazano w tym wyroku, że darowizna w kontekście ww. art. 13 ust. 2, mogła być skuteczna jedynie jako dokonana na cel publiczny, przy czym w art. 6 tej ustawy został określony zamknięty katalog tych celów. Jednocześnie sąd podkreślił, że wśród tych celów nie występuje możliwość darowizny gruntu pod budowę siedziby ochotniczej straży pożarnej. Sąd zaznaczył nadto, że do realizowania ochrony przeciwpożarowej przez ochotnicze straże pożarne nie jest niezbędne posiadanie prawa własności do gruntu, na którym mają znajdować się strażnice. Cel ten może być osiągnięty poprzez np. prawo użytkowania wieczystego gruntu czy jego dzierżawę. Finalnie sąd przyjął, że skoro darowizna nie spełnia żadnego z celów publicznych enumeratywnie wymienionych w ww. ustawie, to stanowisko organu nadzoru (wojewody) orzekającego nieważność ww. uchwały było prawnie uzasadnione.
Wniosek
Gmina może darować nieruchomość, ale w ramach upoważnienia ustawowego – art. 13 ust. 2 w zw. z art. 6 ustawy o gospodarce nieruchomości. Podmiotem uprawnionym do orzeczenia nieważności uchwały będzie wojewoda, przy czym sama kwestia ewentualnego wydatkowania środków pieniężnych, może być również przedmiotem oceny przez regionalną izbę obrachunkową m.in. w trakcie kontroli w danej jednostce samorządowej.
Marcin Nagórek, radca prawny
podstawa prawna: Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. DzU z 2018 r. poz. 2204 ze zm.)
