Zwierciadło świata – unikatowy XVI-wieczny atlas online

Muzeum Narodowe w Warszawie zakończyło prace konserwatorskie i digitalizacyjne wspaniałego renesansowego atlasu „Speculum orbis terrae” (Zwierciadło świata) wyróżniającego się piękną szatą graficzną i edytorską. I udostępniło go w wersji cyfrowej.

Publikacja: 30.12.2020 12:20

Foto: MNW, fot. Beata Górska-Szkop

Atlas autorstwa Gerarda i Cornelisa de Jode wydano w Antwerpii w 1593 roku (była to druga poszerzona edycja). W zbiorach publicznych na całym świecie znajduje się mniej niż 50 egzemplarzy dzieła. Jego publikacja przełamywała monopol pierwszego nowożytnego atlasu świata „Theatrum orbis terrarum” autorstwa Abrahama Orteliusa, wydanego w Antwerpii w 1570 roku.

W Polsce mamy dwa egzemplarze atlasu de Jodych. Ten pochodzący z biblioteki Muzeum Narodowego w Warszawie jest lepiej zachowany. Zawiera m.in. mapy Polski z portretem Zygmunta III Wazy, Prus, Pomorza Zachodniego, Śląska, Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego. W sumie 80 tablic z mapami oraz 16 kart tekstu. Drugi egzemplarz – przechowywany jest w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku.

Dzieło przechowywane w MNW ma oryginalną oprawę z epoki, wykonaną z barwionej na czerwono skóry z licznymi tłoczeniami. Brzegi kart są złocone i dodatkowo ozdobione cyzelowanym ornamentem. Wszystkie elementy graficzne oraz ilustracje, mapy i tablice pokolorowano ręcznie w XVI wieku lub na początku XVII wieku.

Podczas konserwacji atlasu ze zbiorów MNW luźne karty oczyszczono, wzmocniono, wyprostowano, wyretuszowano i wklejono w blok. Pozostałe konserwowano bez rozszywania atlasu. Największym wyzwaniem była zniszczona konstrukcja pasków, czyli falców, do których przyklejone są mapy. Część z nich popękała i wymagała wzmocnienia. Dużą trudność sprawiało oddzielenie fragmentów warstwy malarskiej, przyklejonej do sąsiadującej strony. Zabiegom konserwatorskim poddano także oprawę publikacji. Wykonano też pudło ochronne, w którym dzieło będzie przechowywane.

Wszystkie prace przeprowadzono w ramach realizowanego od 2019 roku projektu „Zachowanie unikatowego atlasu geograficznego Speculum orbis terrae”, finansowanego ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Atlas autorstwa Gerarda i Cornelisa de Jode wydano w Antwerpii w 1593 roku (była to druga poszerzona edycja). W zbiorach publicznych na całym świecie znajduje się mniej niż 50 egzemplarzy dzieła. Jego publikacja przełamywała monopol pierwszego nowożytnego atlasu świata „Theatrum orbis terrarum” autorstwa Abrahama Orteliusa, wydanego w Antwerpii w 1570 roku.

W Polsce mamy dwa egzemplarze atlasu de Jodych. Ten pochodzący z biblioteki Muzeum Narodowego w Warszawie jest lepiej zachowany. Zawiera m.in. mapy Polski z portretem Zygmunta III Wazy, Prus, Pomorza Zachodniego, Śląska, Księstwa Oświęcimskiego i Zatorskiego. W sumie 80 tablic z mapami oraz 16 kart tekstu. Drugi egzemplarz – przechowywany jest w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Sztuka
Omenaa Mensah i polskie artystki tworzą nowy rozdział Biennale na Malcie
Rzeźba
Rzeźby, które przeczą prawom grawitacji. Wystawa w Centrum Olimpijskim PKOl
Rzeźba
Trzy skradzione XVI-wieczne alabastrowe rzeźby powróciły do kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu
Rzeźba
Nagroda Europa Nostra 2023 za konserwację Ołtarza Wita Stwosza
Rzeźba
Tony Cragg, światowy wizjoner rzeźby, na dwóch wystawach w Polsce