Odzyskane dzieło Malczewskiego po blisko 80 latach

Obraz „Przy fortepianie” Jacka Malczewskiego, zaginiony podczas II wojny światowej, powrócił dziś do Muzeum Narodowego w Warszawie.

Aktualizacja: 22.06.2020 17:41 Publikacja: 22.06.2020 17:36

Foto: Fotorzepa, Monika Kuc

- To pierwsze dzieło Malczewskiego, które udało nam się odzyskać – powiedział  podczas uroczystości jego przekazania wicepremier, minister kultury prof. Piotr Gliński - Ale niestety pozostaje jeszcze 70 dzieł tego artysty, które nie wróciły do Polski. Być może jeszcze istnieją, a może zostały zniszczone. Mamy je w naszej bazie dzieł utraconych, która liczy 63 tysiące  obiektów zidentyfikowanych. – poinformował.

Przypomniał zarazem, że od 2016 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego  odzyskało ponad 500 dzieł utraconych w czasie II wojny światowej. A obecnie w MKiDN prowadzonych jest 80 postępowań restytucyjnych, więc w najbliższym czasie kolejne dzieła będą wracały do Polski.

- „Przy fortepianie” jest wczesnym, bardzo rzadkim dziełem malarza, choć od dzieciństwa zajmował się także twórczością portretową. Przedstawia dwie siostry Jacka Malczewskiego w trakcie muzykowania – młodszą Helenę grającą na fortepianie i starszą  Bronisławę. Namalowany został po powrocie 23-letniego artysty z Paryża, gdzie kształcił się w francuskiej szkole sztuk pięknych. Dzieło ma prywatny charakter, pokazuje codzienne życie w radomskim domu artysty. Na jego odwrocie znajduje się napis: „Jacek Malczewski Radom 1877” - mówi dr hab. Agnieszka Rosales Rodríguez, kurator Galerii Sztuki XIX wieku i Zbiorów Sztuki Polskiej do 1914 roku.

Obraz długo pozostawał w kolekcji rodzinnej, był własnością Heleny Karczewskiej, siostry artysty. (Jedyne zachowane do niedawna jego zdjęcie pochodziło z biografii Malczewskiego  z 1933 roku). Muzeum Narodowe w Warszawie nabyło dzieło wraz ze spuścizną po malarzu od jego syna Rafała Malczewskiego w 1937 roku, o czym informuje zachowana  w MNW karta inwentarzowa.

Najprawdopodobniej obraz pozostawał w zbiorach Muzeum do wybuchu Powstania Warszawskiego w 1944. Od tamtej pory losy dzieła Malczewskiego były nieznane aż do listopada 2019 roku, kiedy to MKiDN zostało poinformowane przez Muzeum Narodowe w Warszawie, że wystawiono je na sprzedaż w domu aukcyjnym Roseberys w Londynie. Pierwsza rozpoznała w nim poszukiwane dzieło Paulina Szymalak–Bugajska, kierowniczka działu sztuki Muzeum Jacka Malczewskiego w Radomiu. Numer inwentarzowy Muzeum Narodowego w Warszawie – 126084  - zachowany na jego odwrocie rozwiewał wszelkie wątpliwości.

W wyniku podjętych negocjacji przez ministerstwo bezpośrednio z dotychczasowym posiadaczem, p. Kevinem McCormackiem, podjął on decyzję o dobrowolnym i bezwarunkowym zwrocie obrazu do Polski. Za ten wyjątkowy gest został uhonorowany dyplomem ministra kultury. 

- To wielkie święto, gdy dzieło wraca do domu na swoje  miejsce - podkreśla p .o. dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, dr hab. Łukasz Gaweł, prof. UJ i przypomina, że w zbiorach  MNW znajduje się ponad 120 prac Malczewskiego.

Odzyskany obraz  będzie prezentowany po konserwacji w Galerii Sztuki XIX wieku w sąsiedztwie innych dzieł Jacka Malczewskiego .

- To pierwsze dzieło Malczewskiego, które udało nam się odzyskać – powiedział  podczas uroczystości jego przekazania wicepremier, minister kultury prof. Piotr Gliński - Ale niestety pozostaje jeszcze 70 dzieł tego artysty, które nie wróciły do Polski. Być może jeszcze istnieją, a może zostały zniszczone. Mamy je w naszej bazie dzieł utraconych, która liczy 63 tysiące  obiektów zidentyfikowanych. – poinformował.

Przypomniał zarazem, że od 2016 roku Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego  odzyskało ponad 500 dzieł utraconych w czasie II wojny światowej. A obecnie w MKiDN prowadzonych jest 80 postępowań restytucyjnych, więc w najbliższym czasie kolejne dzieła będą wracały do Polski.

2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Kup teraz
Sztuka
Omenaa Mensah i polskie artystki tworzą nowy rozdział Biennale na Malcie
Rzeźba
Rzeźby, które przeczą prawom grawitacji. Wystawa w Centrum Olimpijskim PKOl
Rzeźba
Trzy skradzione XVI-wieczne alabastrowe rzeźby powróciły do kościoła św. Marii Magdaleny we Wrocławiu
Rzeźba
Nagroda Europa Nostra 2023 za konserwację Ołtarza Wita Stwosza
Rzeźba
Tony Cragg, światowy wizjoner rzeźby, na dwóch wystawach w Polsce