W 2013 r. Sąd Rejonowy w S. na wniosek wdowy po zmarłym stwierdził, że na podstawie ustawy spadek nabyli - z dobrodziejstwem inwentarza - w udziałach po 1/3: wdowa, syn i córka. Postanowienie uprawomocniło się.
Kilka lat później okazało się, że w skład majątku po zmarłym wchodzą także gospodarstwa rolne. Osoba chętna do ich nabycia zainicjowała postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Księgi wieczyste gospodarstw rolnych wciąż bowiem odzwierciedlały zmarłego jako właściciela. A osoba ta nie wiedziała, że już wcześniej prawomocnie zakończono postępowanie w sprawie spadku.
W 2019 r. ten sam sąd wydał kolejne postanowienie spadkowe. Krąg spadkobierców określił na podstawie ustawy tak samo jak w 2013 r. i z identycznymi udziałami w spadku - nie było zaś wzmianki o dobrodziejstwie inwentarza. Wobec niewniesienia apelacji postanowienie to także uprawomocniło się.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich funkcjonowanie dwóch prawomocnych postanowień o nabyciu spadku po tym samym spadkodawcy jest zjawiskiem patologicznym. To także wadliwość prawna, która godzi w powagę wymiaru sprawiedliwości oraz konstytucyjne zasady zaufania obywatela do państwa oraz bezpieczeństwa prawnego, jak również konstytucyjne prawo do sądu i prawo dziedziczenia.
Skoro w tej sprawie było już prawomocne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym, sąd w 2019 r. powinien był odrzucić kolejny wniosek. Mimo że samo przeprowadzenie postępowania niedopuszczalne, sąd rozpoznał wniosek i wydał rozstrzygnięcie w zakresie objętym powagą rzeczy osądzonej.
Dlatego konieczne jest działanie w celu wyeliminowania drugiego postanowienia spadkowego.
Z uwagi na datę jego wydania Rzecznik nie musiał sięgać po najdalej idący środek zaskarżenia, jakim jest skarga nadzwyczajna - wystarczyła skarga o wznowienie postępowania. RPO ma na to termin trzech miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o podstawie wznowienia. Wniósł zatem o uchylenie deyczji z 2019 r. oraz odrzucenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, złożonego w warunkach powagi rzeczy osądzonej.
