RPO przystąpił do postępowania dotyczącego skargi konstytucyjnej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w sprawie zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownikom zatrudnionym przez tę spółkę za granicą. Organy rentowe przyjmowały stanowisko, że zaskarżony przepis rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej uzasadnia podwyższenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne za pracowników delegowanych do pracy za granicą do kwoty przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia. Trybunał uznał, że zaskarżony przepis rozporządzenia wykracza poza upoważnienie ustawowe, bo w sytuacji, gdy przychód pracownika zatrudnionego za granicą u polskiego pracodawcy będzie niższy niż kwota przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, wprowadza taką modyfikację podstawy wymiaru składek, że będzie ona wyższa niż faktycznie uzyskany przychód z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy.
6. Wyrok TK w sprawie zakazywania wypowiedzi publicznych na temat działalności zawodowej innego lekarza z dnia 23 kwietnia 2008 r. (SK 16/07).
RPO przystąpił do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej Kodeksu Etyki Lekarskiej, który przewidywał, że lekarz nie powinien publicznie dyskredytować innego lekarza w jakikolwiek sposób. W wyroku Trybunał uznał, że prowadziło to do nadmiernego ograniczenia wolności słowa lekarza w sposób niezgodny z konstytucyjną zasadą proporcjonalności. Zdaniem Trybunału, nie jest wystarczającym uzasadnieniem tego ograniczenia ochrona dobrego imienia i autorytetu lekarza. Ograniczenie wolności słowa, w szczególności prawa do krytyki między lekarzami, jest uzasadnione potrzebą ochrony zdrowia, w tym budowania zaufania pacjentów do lekarzy. Z orzeczeń sądów lekarskich wynikało jednak, że pojęcie "dyskredytowanie" w orzecznictwie tych sądów jest rozumiane jako każda publiczna krytyka lekarza przez lekarza. W szczególności sądy te nie badały prawdziwości stawianych lekarzom zarzutów. Trybunał uznał, że zakazywanie prawdziwych i uzasadnionych z punktu widzenia ochrony interesu społecznego wypowiedzi publicznych na temat działalności zawodowej innego lekarza jest niezgodne z konstytucją.
7. Wyrok TK w sprawie nowelizacji Kodeksu karnego wykonawczego, przewidującej surowszą karę zastępczą z dnia 12 maja 2015 r. (SK 62/13).
RPO przystąpił do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej, w której skarżącym zarządzona została zastępcza kara pozbawienia wolności za niewykonaną karę ograniczenia wolności. Tymczasem w chwili popełnienia czynu zabronionego, za który orzeczono karę ograniczenia wolności, obowiązywały przepisy, zgodnie z którymi karą zastępczą była kara grzywny. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wynikający z Konstytucji RP zakaz wstecznego stosowania wobec oskarżonego kary nieznanej ustawie obowiązującej w czasie popełnienia czynu, stanowiącego podstawę jego odpowiedzialności represyjnej, odnosi się nie tylko do kary zasadniczej, ale dotyczy także kary zastępczej. Tym samym naruszona została także zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i prawa, wynikająca z konstrukcji państwa prawnego.
8. Wyrok TK w sprawie braku możliwości zaskarżenia postanowienia dotyczącego kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy z dnia 26 listopada 2013 r. (SK 33/12).
RPO przystąpił do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej, w której skarżąca, będąc adwokatem, występowała jako pełnomocnik z urzędu w sprawie dotyczącej podejrzenia popełnienia przestępstwa. Pokrzywdzona rzekomym przestępstwem złożyła zażalenie na postanowienie sądu rejonowego, który odmówił wszczęcia dochodzenia i wniosła o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu. Sąd odwoławczy nie uwzględnił zażalenia pokrzywdzonej. Jednocześnie przyznał pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenie z tytułu pomocy prawnej. Adwokat złożyła zażalenie na postanowienie co do wysokości przyznanego jej wynagrodzenia, które sąd odwoławczy pozostawił bez rozpoznania powołując się na przepis kodeksu postępowania karnego. Przepis ten nie przewidywał możliwości zaskarżenia postanowienia dotyczącego kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy. Trybunał uznał takie rozwiązanie za niezgodne z konstytucją. Sąd odwoławczy bowiem, rozpatrując jako sąd drugiej instancji zażalenie na odmowę wszczęcia dochodzenia, jednocześnie orzekł po raz pierwszy o prawach majątkowych skarżącej i w tym zakresie powinien zostać uznany za sąd pierwszej instancji. Regulacja ta została zmieniona podczas nowelizacji kodeksu postępowania karnego.
9. Wyrok TK w sprawie braku możliwości uzupełniania braków formalnych skargi w postępowaniu sądowoadministracyjnym z dnia 30 października 2012 r. (SK 8/12).
RPO przystąpił do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej braku możliwości uzupełniania braków formalnych skargi na informację o negatywnym wyniku procedury odwoławczej przewidzianej w systemie realizacji programu operacyjnego. TK orzekł, że przepis ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju w zakresie, w jakim przewiduje, że wniesienie skargi niekompletnej powoduje pozostawienie jej bez rozpatrzenia, bez możliwości wezwania do uzupełnienia braków w dokumentacji jest niezgodny z konstytucją. W niniejszej sprawie, ustawodawca nałożył na skarżącego niedookreślony obowiązek (niejasne bowiem jest, co składa się na kompletną dokumentację w sprawie), za którego niedopełnienie przewidział sankcję w postaci pozostawienia skargi bez rozpatrzenia bez możliwości uzupełnienia braków. Sankcja ta w rezultacie zamyka drogę do sądu niwecząc cel, jakim jest poddanie kontroli sądowej legalności rozstrzygnięć organów w zakresie oceny projektów startujących w konkursach o dofinansowanie ze środków unijnych.
10. Wyrok TK w sprawie instytucjonalnego usytuowania urzędu asesora w polskim wymiarze sprawiedliwości z dnia 24 października 2007 r. (SK 7/06).
RPO przystąpił do postępowania w sprawie skargi konstytucyjnej dotyczącej instytucjonalnego usytuowania urzędu asesora. Przepis poddany kontroli Trybunału Konstytucyjnego przewidywał uprawnienia Ministra Sprawiedliwości do powierzenia asesorowi sądowemu pełnienia czynności sędziowskich. Zastrzeżenia co do konstytucyjności dotyczyły możliwości powierzenia czynności orzekania asesorom, jako podmiotom nieodpowiadającym wymaganiom stawianym sędziom i nieposiadającym stosownych gwarancji niezależności. TK uznał takie rozwiązanie za niezgodne z konstytucją.