W roku 2019 w całym kraju organizowane były obchody 30. rocznicy częściowo wolnych wyborów parlamentarnych, w wyniku których została odsunięta od władzy komunistyczna partia i powstał rząd Tadeusza Mazowieckiego. Rozpoczęły się zmiany ustrojowe. Uroczystości organizowane były przez samorządy w całym kraju, ich kulminacja miała miejsce 4 czerwca w Gdańsku. Jednak równolegle odbywało się wiele wydarzeń organizowanych oddolnie. „Inicjatywa 30. Rok Wolności" utworzona przez 30 organizacji pozarządowych postawiła sobie za cel przypomnienie, szczególnie młodzieży, o tamtych czasach, ludziach i wartościach. Ich organizatorzy przypominali, że zmiany realizowane 30 lat temu oparte były na wartościach na których bazuje społeczeństwo demokratyczne, czyli na wolności, samorządności i solidarności.
„Inicjatywa 30. Rok Wolności" jest otwartą platformą działania dla wszystkich organizacji pozarządowych, szkół, instytucji, gmin, firm – dla których ważna jest wolność. „Przypominając doświadczenia ostatnich 30 lat, chcemy razem – starsi z młodymi – rozmawiać o wartościach leżących u podłoża transformacji, takich jak: wolność, demokracja, solidarność, praworządność, sprawiedliwość, samorządność, otwartość, tolerancja, inkluzywność czy rozwój. Są to wartości europejskie, silnie zakorzenione w polskiej konstytucji i kulturze. W inicjatywie ważna jest otwartość, różnorodność i pluralizm" – opisywali jej twórcy.
W ramach obchodów roku wolności zorganizowanych zostało wiele wydarzeń. Łamiąc schemat oficjałek zdecydowano się na organizację potańcówek wolności. Jedną z pomysłodawczyń takiego wspominana 30 lat wolności była prawniczka Ada Bieniek. – Taniec po prostu zbliża – opisuje w rozmowie z „Rzeczpospolitą" taki pomysł na świętowanie wolności Ada Bieniek. Potańcówki zostały zorganizowane w całym kraju m.in. w Białymstoku, Bielsku-Białej, Warszawie.
Odbyły się też koncerty, spotkania w bibliotekach, rajdy rowerowe, sesje naukowe, wystawy. Wśród nich np. blisko 100 fotografii znanego fotoreportera Krzysztofa Millera, który dokumentował okres przełomu od stycznia i pierwszych spotkań Okrągłego Stołu, przez czerwiec '89 i pierwsze częściowo wolne wybory w Polsce, aż po przemiany w innych krajach bloku wschodniego, w tym konflikty zbrojne.
Organizacje wchodzące w skład „Inicjatywy 30 Rok. Wolności" opracowały materiał pokazujący „21 kamieni milowych w budowaniu współczesnej Polski, położonych przez kolejne ekipy rządzące przez ostatnie 30 lat".
Autor opracowania Jarema Piekutowski zaliczył do nich m.in. uwolnienie działalności gospodarczej przez rząd Mieczysława Rakowskiego, Okrągły Stół i następujące po nim zmiany ustrojowe, likwidację cenzury i powstanie wolnych mediów, reformę gospodarczą Leszka Balcerowicza, likwidację SB i przekształcenie milicji w policję, wycofanie z Polski wojsk rosyjskich. Autor opracowania, opisując prywatyzację, wskazał, jakie były jej skutki i przypomniał, że według danych GUS w 2018 r. działało 55 zakładów państwowych, gdy w 1990 r. było ich 8700.
Do filarów zmian zaliczył też np. powstanie Giełdy Papierów Wartościowych, przyjęcie nowej konstytucji w 1997 r., wejście Polski do NATO, a także Unii Europejskiej, a także powstanie organizacji pozarządowych i społeczeństwa obywatelskiego. Co istotne do „kamieni milowych" zaliczył też program Rodzina 500+ wprowadzony przez rządy Beaty Szydło i Mateusza Morawieckiego. Jednym z fundamentów zmian – przypomina Jacek Michałowski, animator Inicjatywy, była też reforma samorządowa. Przedstawiciele Inicjatywy przypominają, że w 2020 r. minie 30 lat od zbudowania fundamentów demokracji lokalnej. W maju 1990 r. z inicjatywy Senatu RP przyjęta została ustawa o samorządzie gminnym, a następnie odbyły się pierwsze wolne wybory samorządowe.
