Dr Piotr Dąbrowiecki: Maska dobra, ale nie dla wszystkich

Ponad 40 tys. Polaków umiera rocznie z powodu smogu – mówi dr Piotr Dąbrowiecki, alergolog z Wojskowego Instytutu Medycznego.

Aktualizacja: 20.01.2020 18:38 Publikacja: 20.01.2020 18:01

Dr Piotr Dąbrowiecki podkreśla, że źródłem szkodliwego dla zdrowia smogu są tzw. kopciuchy i komunik

Dr Piotr Dąbrowiecki podkreśla, że źródłem szkodliwego dla zdrowia smogu są tzw. kopciuchy i komunikacja w miastach

Foto: Fotorzepa/Rafał Guz

Czy to prawda, że jeśli chodzi o poziom smogu Polska jest liderem w Europie?

Od wielu lat jesteśmy liderem na mapie Europy, głównie jeśli chodzi o zanieczyszczenie pyłowe, tzw. PM-ami, czyli cząsteczkami stałymi, które są wydzielane w wyniku spalania węgla, ale również innych paliw stałych, i emitowane do atmosfery z 4 mln kominów. Poziom przekroczeń benzoapirenu czy węglowodorów aromatycznych jest nawet 18-krotny, w zależności od tego, jaki mamy sezon i czym osoby niefrasobliwe napalą w swoich piecach.

Gdzie powietrze jest najbardziej zatrute?

Jesteśmy przyzwyczajeni do myśli, ze zanieczyszczenie powietrza dotyczy głównie dużych miast. To nieprawda. Często mikrosmogi występują w małych miejscowościach, takich jak Skała, Skawina, Nowy Targ, Żywiec czy Pszczyna, miejscach ze szczególną geoarchitektoniką – ciekawą dla turystów i niekorzystną dla mieszkańców.

Co bardziej truje: domowe piecyki czy kominy z fabryk?

Nowoczesna wielka energetyka nie jest problemem, bo odpowiada za zaledwie kilkanaście procent zanieczyszczeń. Źródłem naszych problemów są tzw. kopicuchy i transport, szczególnie w dużych aglomeracjach miejskich. To wina zaniedbań w polityce energetycznej państwa. Jeżeli nie ma jasnych wytycznych, jakie normy mają spełniać zarówno piece, jak i paliwo, ludzie kupują najtańszy piec i najtańsze paliwo, nie zdając sobie często sprawy, że sprowadzają śmiertelne niebezpieczeństwo na siebie i na swoich sąsiadów.

Jaki jest promień rażenia domowego kopciucha?

100 metrów po okręgu.

Powinniśmy więc pilnować swojego sąsiada?

Przede wszystkim samych siebie, nie tylko sąsiada. Śmiecie, które spalimy, wrócą do nas z powrotem. Badania naukowe wykazują wprost, że jeżeli mamy poziom zanieczyszczeń na poziomie 100 proc. na zewnątrz, to zanieczyszczenie w domu wynosi od 70 do 80 proc., w zależności od szczelności okien i drzwi, ich otwierania oraz wietrzenia.

I zainwestujemy w lepszy piec?

Teraz nie musimy już nawet inwestować. Coraz częściej dotacja na zakup pieca pokrywana jest w 100 proc. z gminy. Problemem może być paliwo. Owszem – węgiel słabej jakości kosztuje dwa razy mniej niż dobry. Ale jeżeli moja mama ma raka płuca, ja nadciśnienie, a córka astmę, to dorzucę te 500 zł albo poproszę o dotację gminę, bym mógł ogrzewać się dobrym węglem.

Czy warto zainwestować w oczyszczacze powietrza?

Jeżeli mieszkamy w miejscu, gdzie normy przekraczane są od lat i, już nie detektorem cząstek stałych, ale własnym nosem, to czujemy, warto zainwestować w taki filtr. W Polsce z powodu zanieczyszczenia powietrza co roku umiera od 45 do 50 tys. pacjentów. Badania pokazują, że średnioroczny wzrost poziomu pyłów zanieczyszczonych o 10 proc. powoduje 6-proc. wzrost śmiertelności.

Kiedy jesteśmy wolni od smogu? W lecie?

Tak, ale poza dużymi aglomeracjami miejskimi, gdzie w lecie może pojawiać się biały smog podobny do tego, który występuje w Los Angeles i wytwarza się pod wpływem wysokiej temperatury przy wysokim stężeniu ozonu i spalin samochodowych. Jest on jednak mniej szkodliwy niż występujący zimą czarny smog typu londyńskiego. Obecna zima jest łagodna, ale gdyby temperatura spadła do -10 stopni Celsjusza i nie byłoby wiatru, szybko pojawiłyby się alerty smogowe, tak jak to było w 2017 r. Owa zima była tragiczna w skutkach – po kilku miesiącach GUS podał, że w styczniu tamtego roku zmarło o 10 tys. osób więcej niż w styczniu 2016 i 2015. Bierzemy pod uwagę dwie główne przyczyny – epidemię grypy, która jednak wystąpiła także wcześniej, i normy smogowe, które w tamtym miesiącu w całej Polsce były przekraczane dwa, trzy, dziesięć, a nawet dwadzieścia razy.

Jak radzić sobie ze smogiem?

Na pewno warto kupić w aptece dobrą maskę z filtrem pochłaniającym 99 proc. zanieczyszczenia, najlepiej dwufiltrową, z filtrem węglowym, wychwytującym również węglowodory aromatyczne. Jeśli jednak cierpimy na choroby układu oddechowego czy układu krążenia, powinniśmy skonsultować się z lekarzem, ponieważ maska ogranicza oddychanie.

A co z biegaczami? Czy w dni, kiedy poziom smogu jest przekroczony, powinni zrezygnować z trasy na zewnątrz na rzecz bieżni?

Mamy osiem miesięcy, w których możemy trenować, i cztery, w których mogą wystąpić przekroczenia. Jeżeli przekroczenie jest pięciokrotne, radziłbym zrezygnować z treningu na rzecz siłowni. Jeśli jednak jest niewielkie, a chęć trenowania duża, dobrze dobrana maska jest w stanie wychwycić dużą część zanieczyszczeń. Może warto taki trening nieco skrócić. Zawsze lepiej wybrać aktywność niż pasywne spędzanie czasu. Kiedyś z prof. Badydą z Politechniki Warszawskiej badaliśmy kurierów rowerowych, którzy jeżdżą po Warszawie również wtedy, gdy powietrze jest najbardziej zanieczyszczone. Ich sprawność wentylacyjna płuc była lepsza niż w grupie kontrolnej, która była pasywna pod względem fizycznym. Jeżeli masz być aktywny, to bądź. Niewielkie zanieczyszczenie powietrza nie powinno ci w tym przeszkadzać. Ale wybierz inną trasę.

Czy to prawda, że jeśli chodzi o poziom smogu Polska jest liderem w Europie?

Od wielu lat jesteśmy liderem na mapie Europy, głównie jeśli chodzi o zanieczyszczenie pyłowe, tzw. PM-ami, czyli cząsteczkami stałymi, które są wydzielane w wyniku spalania węgla, ale również innych paliw stałych, i emitowane do atmosfery z 4 mln kominów. Poziom przekroczeń benzoapirenu czy węglowodorów aromatycznych jest nawet 18-krotny, w zależności od tego, jaki mamy sezon i czym osoby niefrasobliwe napalą w swoich piecach.

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nauka
Czy mała syrenka musi być biała?
Nauka
Nie tylko niesporczaki mają moc
Nauka
Kto przetrwa wojnę atomową? Mocarstwa budują swoje "Arki Noego"
Nauka
Czy wojna nuklearna zniszczy cała cywilizację?
Nauka
Niesporczaki pomogą nam zachować młodość? „Klucz do zahamowania procesu starzenia”