Cesarz zaprasza do Schönbrunn

Wiedeń z rozmachem obchodzi stulecie śmierci Franciszka Józefa. Najdłużej panującego Habsburga przypomina wiele wydarzeń.

Aktualizacja: 31.03.2016 07:23 Publikacja: 31.03.2016 07:20

Foto: © Schloß Schönbrunn Kultur- und Betriebsges.m.b.H./Fot. Alexander Eugen Koller

Największa jest czteroczęściowa wystawa „Franciszek Józef 1830–1916. W setną rocznicę śmierci cesarza". Główną część prezentacji ulokowano w Pałacu Schönbrunn, gdzie urodził się i zmarł w wieku 86 lat.

Liczne wizerunki cesarza i jego rodziny, dokumenty, regalia, odznaczenia, dzieła sztuki, pamiątki, zdjęcia i filmy składają się na barwną narrację. Wiele z nich to unikatowe eksponaty, np. Order Podwiązki przyznany Franciszkowi Józefowi przez królową Wiktorię, a wystawiony na widok publiczny po raz pierwszy od pół wieku.

Rządził 68 lat i przedstawia się go najczęściej jako posiwiałego mężczyznę. Otacza go legenda władcy skromnego, pracowitego, sumiennego. W ostatnim zdaniu przed śmiercią miał powiedzieć: „Mam dużo pracy, obudźcie mnie rano, o 3.30".

Wystawa w Schönbrunn opowiada nie tylko o jego latach dojrzałych, ale także przywraca mu młodość. Na najwcześniejszym z portretów widzimy go jako dwulatka bawiącego się cynowymi żołnierzykami. Na innym portrecie, namalowanym przez Friedricha Amerlinga – mimo husarskiego munduru z Orderem Złotego Runa – sprawia wrażenie jeszcze niedoświadczonego młodzieńca.

Na tron wstąpił w 1848 r., gdy miał 18 lat. Jednak gdyby nie Wiosna Ludów, musiałby jeszcze czekać do śmierci wuja Ferdynanda I ponad 25 lat. Na skutek rewolucyjnych wstrząsów Habsburgowie uznali, że niezbędna jest zmiana na tronie i Ferdynand I abdykował. Młody władca początkowo dążył do władzy absolutnej. Dopiero w drugiej połowie lat 60. XIX wieku pod naciskiem wydarzeń zaczął przekształcać cesarstwo w monarchię konstytucyjno-parlamentarną.

Franciszek Józef miał 23 lata, gdy ożenił się z 16-letnią księżniczką bawarską Elżbietą, zwaną Sissi, słynącą z wielkiej urody. Połączyła ich miłość. Cesarz miał zgodnie z planami matki poślubić siostrę Elżbiety, ale gdy zobaczył Sissi, poszedł za głosem serca.

Gdy w 1867 roku Franciszek Józef i jego żona zostali koronowani na królów Węgier, monarchia przekształciła się w Austro-Węgry. Na uroczystość koronacyjną w Budapeszcie przybyli wspaniałą złoconą karetą, którą można podziwiać na drugiej wystawie w Schönbrunn „Blask i skromność".

Para cesarska miała czworo dzieci. Początkowo ich związek był udany, z czasem zaczęli się od siebie oddalać. Cesarzowa wiele czasu spędzała w podróżach, w trakcie jednej z nich, w 1898 r. w Genewie, śmiertelnie zaatakował ją włoski anarchista. Sam Franciszek Józef w 1853 r. o mało sam nie stracił życia w zamachu. Jego pierwsza córka zmarła w dzieciństwie, jedyny syn – prawdopodobnie samobójczą śmiercią w Mayerling w 1889 roku. Zamordowanie cesarskiego bratanka Franciszka Ferdynanda 28 czerwca 1914 r. w Sarajewie stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej.

Chociaż uważa się, że panowanie Franciszka Józefa przyniosło Austrii ponad pół wieku pokoju, czego symbolem był wspaniały rozkwit Wiednia, można mu wytknąć wiele politycznych błędów. W latach I wojny cesarz był świadomy zbliżającego się ostatecznego kresu monarchii.

Wystawa opowiada o wszystkich aspektach życia Franciszka Józefa – o żonie Elżbiecie i innych kobietach (Annie Nahovski i aktorce Katharinie Schratt, przyjaciółce w ostatnich latach), o dzieciach, wnukach, o władcy, żołnierzu i obywatelu.

Dwie kolejne części wystawy rozmieszczone są poza Schönbrunn. „Uroczystości i codzienność" – w Wiedeńskim Muzeum Mebli Hofmobiliendepot, a „Polowania i czas wolny" – w Zamku Niederwei-?den w Dolnej Austrii.

Największa jest czteroczęściowa wystawa „Franciszek Józef 1830–1916. W setną rocznicę śmierci cesarza". Główną część prezentacji ulokowano w Pałacu Schönbrunn, gdzie urodził się i zmarł w wieku 86 lat.

Liczne wizerunki cesarza i jego rodziny, dokumenty, regalia, odznaczenia, dzieła sztuki, pamiątki, zdjęcia i filmy składają się na barwną narrację. Wiele z nich to unikatowe eksponaty, np. Order Podwiązki przyznany Franciszkowi Józefowi przez królową Wiktorię, a wystawiony na widok publiczny po raz pierwszy od pół wieku.

Pozostało 85% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kultura
Decyzje Bartłomieja Sienkiewicza: dymisja i eurowybory
Kultura
Odnowiony Pałac Rzeczypospolitej zaprezentuje zbiory Biblioteki Narodowej
Kultura
60. Biennale Sztuki w Wenecji: Złoty Lew dla Australii
Kultura
Biblioteka Narodowa zakończyła modernizację Pałacu Rzeczypospolitej
Kultura
Muzeum Narodowe w Krakowie otwiera jutro wystawę „Złote runo – sztuka Gruzji”