Ustalenie źródłowego odcinka rzeki głównej zwykle nastręcza badaczom dużo trudności, bo rzadko spełniane są równocześnie wszystkie kryteria hydrologiczne. W przypadku tak wielkiego systemu hydrograficznego i tak znaczącej arterii wodnej jaką jest Amazonka, komplikacje zwiększają się jeszcze bardziej.
W lipcu 1996 r. naukowa wyprawa „Amazon Source ‘96”, kierowana przez niżej podpisanego, przeprowadziła w Andach na południu Peru serię obserwacji i badań hydrologicznych oraz geomorfologicznych, które pozwoliły na rozwiązanie enigmatyczności kontrowersyjnego miejsca narodzin Królowej Rzek. Udział w niej wzięli m.in. kierownik naukowy inż. Zaniel Novoa i admirał Guillermo Faura Gaig, autor monumentalnej monografii Amazonki. Patronat nad wyprawą sprawował wiceprezydent Republiki Peru Riccardo Marquez Flores.
Począwszy od głównego cieku Apurimacu badacze podążali w górę dorzecza eliminując w każdym rozgałęzieniu potok drugorzędny, co pozwoliło stwierdzić, że początkiem Amazonki jest strumień Apacheta. Posiada on korzystniejsze względem innych cieków parametry: większą wielkość przepływu, lepiej rozwinięte dorzecze, większą aktywność hydrologiczną, mniejszy stopień nachylenia w profilu podłużnym, bardziej wyraźnie wykształcone i wcięte koryto. Istotnym jest też fakt, że to właśnie dolina Apachety stanowiła historyczny szlak komunikacyjny Inków przez kontynentalny dział wód. Keczua mieszkający w tych okolicach potwierdzają, że strumień prowadzi wodę przez cały rok i tak było od kiedy sięga ich pamięć.
W świetle powyższych argumentów, na dzień dzisiejszy, można mówić o dominującej roli strumienia Apacheta, stanowiącego początek największej rzeki świata. Konkludując: początek Amazonce daje Apacheta wypływająca z góry Quehuisha (15°31’05” szer. Pd. i 71°45’55” dł. Zach, wysokość 5.170 m n.p.m.) leżącej na kontynentalnym dziale wód.
Na podstawie książki Jacka Pałkiewicza „Amazonka. Zagadka źródła królowej rzek” (Zysk i S-ka Wydawnictwo)
