Sprzedaż gruntu zabudowanego przez dzierżawcę bez zwolnienia

Istotą dostawy w rozumieniu przepisu prawa podatkowego jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, czyli możliwość faktycznego dysponowania rzeczą.

Publikacja: 02.10.2018 06:20

Sprzedaż gruntu zabudowanego przez dzierżawcę bez zwolnienia

Foto: 123RF

W przypadku sprzedaży na rzecz dotychczasowego dzierżawcy gruntu zabudowanego budynkiem wzniesionym ze środków i stanowiącym własność tego dzierżawcy, przedmiotem dostawy nie jest sam grunt. Nie dysponując posadowionym na tym gruncie budynkiem, gdyż stanowi on ekonomiczną własność dzierżawcy, miasto nie mogło dokonać jego dostawy. W takiej sytuacji przedmiotem dostawy jest jedynie grunt, lecz grunt ten należy na potrzeby określenia stawki VAT traktować jako grunt zabudowany – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 4 września 2018 r., sygn. I FSK 1274/16.

Czytaj także: Kiedy zbycie gruntu jest zwolnione z VAT

Wniosek o interpretację

Miasto wystąpiło o wydanie interpretacji w sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług. We wniosku wskazało, że jest właścicielem dwóch działek stanowiących przedmiot dzierżawy. Działki zabudowane są pawilonem gastronomicznym wybudowanym ze środków i należącym do aktualnego dzierżawcy. Rada miasta wyraziła zgodę na sprzedaż działek w drodze przetargu.

Z dotychczasowym dzierżawcą zawarto porozumienie, zgodnie z którym w przypadku, gdy w wyniku przetargu sprzedaż nieruchomości nastąpi na rzecz osoby trzeciej, miasto dokona na rzecz dzierżawcy zwrotu wartości poniesionych przez niego nakładów. Natomiast w przypadku gdy sprzedaż nastąpi na rzecz dzierżawcy, będzie on zobowiązany do zapłaty wylicytowanej ceny pomniejszonej o wartość nakładów.

W wyniku przetargu nabywcą nieruchomości został dotychczasowy dzierżawca działek. Na podstawie zawartego aktu notarialnego miasto wystawiło nabywcy fakturę opiewającą na całą wylicytowaną kwotę sprzedaży, nabywca natomiast wystawił miastu fakturę tytułem zwrotu nakładów. Miasto zapytało, czy prawidłowo uznało, że sprzedaż gruntu na rzecz dzierżawcy korzystała ze zwolnienia z VAT na podstawie obowiązującego wówczas art. 29 ust. 5 w związku z art. 43 ust. 1 pkt 10a ustawy o VAT. Samo stanęło na stanowisku, że zastosowanie zwolnienia było prawidłowe, ponieważ sprzedawany grunt bezsprzecznie zabudowany jest budynkiem. Pomimo, że został nabyty i zmodernizowany ze środków finansowych należących do dzierżawcy, to zgodnie z art. 48 kodeksu cywilnego oraz wynikającą z niego zasadą superficies solo cedit budynek ten stanowi z mocy prawa własność miasta. Stwierdzić zatem należało, że w omawianym przypadku sprzedaży podlega grunt zabudowany.

Stanowisko organu podatkowego

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 3 lipca 2015 r., sygn. IBPP1/4512-319/15/Lsz, uznał stanowisko miasta za nieprawidłowe. W uzasadnieniu wskazał, że co do zasady w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków albo budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu. Sprzedaż gruntu w takim przypadku nie ma charakteru samodzielnego, lecz jest związana z obiektem, który z tym gruntem jest trwale związany.

Powyższy przepis nie ma jednak zastosowania w przedmiotowej sprawie, gdyż ze strony miasta na gruncie prawa podatkowego nastąpiła sprzedaż wyłącznie gruntów, a nie budynku wraz z gruntami, gdyż miasto było właścicielem wyłącznie gruntów, natomiast budynek posadowiony na ww. działkach stanowił odrębną ekonomiczną własność dzierżawcy i w istocie nie stanowił on przedmiotu dostawy.

Budynek znajdujący się na działkach nigdy nie był w ekonomicznym posiadaniu miasta. Skoro bowiem dzierżawca nabył nakłady położone na nieruchomości od uprzedniego dzierżawcy i uczynił to ze środków własnych, to w przedmiotowej sprawie w rozumieniu przepisów ustawy o VAT nie wystąpiła dostawa towaru, jakim jest budynek pawilonu gastronomicznego, gdyż od momentu nabycia nakładów to dzierżawca władał (dysponował) tym budynkiem jak właściciel. Tym bardziej, że z treści porozumienia zawartego pomiędzy stronami wynika, że w przypadku nabycia nieruchomości przez dzierżawcę, miasto w ramach wzajemnego rozliczenia (kompensaty) nie żądało zapłaty kwoty stanowiącej wartość nakładów poczynionych przez dzierżawcę i stanowiących jego własność. Przedmiotem sprzedaży były więc wyłącznie grunty, a ponieważ zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego teren, na którym zlokalizowane są przedmiotowe działki przeznaczony jest pod zabudowę, spełnia on definicję terenu budowlanego i jako taki podlega opodatkowaniu według stawki 23 proc.

Wyrok WSA i NSA

Interpretację miasto zaskarżyło do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, który w wyroku z 15 marca 2016 r., III SA/Gl 2159/15, nie zgodził się z argumentacją miasta i skargę oddalił. Podzielił stanowisko organu podatkowego, zgodnie z którym określając skutki podatkowe sprzedaży nieruchomości należy mieć na uwadze nie aspekty cywilnoprawne, lecz te, które mają znaczenie z punktu widzenia ustawy o VAT. Ustawy podatkowe nie uznają za przedmiot opodatkowania umów i czynności cywilnoprawnych, lecz rezultaty tych czynności, a na gruncie ww. ustawy pojęcie dostawy oderwano od cywilistycznej konstrukcji przeniesienia prawa własności, kładąc nacisk na ekonomiczny aspekt czynności. Istotą dostawy w rozumieniu przepisu prawa podatkowego jest przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, przy czym chodzi tutaj o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym.

Podobnego zdania był Naczelny Sąd Administracyjny. Potwierdził, że miasto jako dysponent gruntu, nie dysponując jednak posadowionym na tym gruncie budynkiem, gdyż budynek ten stanowi ekonomiczną własność dzierżawcy, nie mogło dokonać dostawy budynku. Miasto jako właściciel gruntu mogło przenieść prawo do rozporządzania jak właściciel jedynie tym gruntem, natomiast w odniesieniu do budynku, którym już wcześniej dzierżawca rozporządzał jak właściciel nie mogło dokonać dostawy w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT. Przy czym sąd podzielił również stanowisko, zgodnie z którym grunt ten miał charakter gruntu zabudowanego, co oznacza, że jego sprzedaż podlegała opodatkowaniu według stawki 23 proc. Wyrok jest prawomocny.

Komentarz eksperta

Agnieszka Bieńkowska, doradca podatkowy, partner w Gekko Taxens Doradztwo Podatkowe

Kwestia opodatkowania dostawy gruntu, na którym posadowiony został budynek lub budowla należąca do dzierżawcy i znajdująca się w jego dyspozycji budziła wątpliwości również w orzecznictwie sądów administracyjnych. Początkowo NSA orzekał, że w przypadku takim jak tu omawiany przedmiotem opodatkowania będzie wartość całej transakcji, mimo, że ekonomicznie odpowiadać będzie jedynie wartości gruntu, z czasem jednak sąd zmienił podejście i obecnie w orzecznictwie jednolicie przyjmuje się, że w przypadku dostawy gruntu zabudowanego budynkiem należącym do nabywcy przedmiotem dostawy jest sam grunt, bez budynku. Samorządy powinny zwracać na tę kwestię uwagę, w szczególności przy sporządzaniu projektów porozumień i protokołów uzgodnień z nabywcą, a końcowo także przy podpisywaniu aktów notarialnych, ponieważ podejście podatkowe będzie się w tym przypadku różnić od podejścia wynikającego z prawa cywilnego.

W przypadku sprzedaży na rzecz dotychczasowego dzierżawcy gruntu zabudowanego budynkiem wzniesionym ze środków i stanowiącym własność tego dzierżawcy, przedmiotem dostawy nie jest sam grunt. Nie dysponując posadowionym na tym gruncie budynkiem, gdyż stanowi on ekonomiczną własność dzierżawcy, miasto nie mogło dokonać jego dostawy. W takiej sytuacji przedmiotem dostawy jest jedynie grunt, lecz grunt ten należy na potrzeby określenia stawki VAT traktować jako grunt zabudowany – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 4 września 2018 r., sygn. I FSK 1274/16.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Nieruchomości
Trybunał: nabyli działkę bez zgody ministra, umowa nieważna
Materiał Promocyjny
Wykup samochodu z leasingu – co warto wiedzieć?
Praca, Emerytury i renty
Czy każdy górnik może mieć górniczą emeryturę? Ważny wyrok SN
Prawo karne
Kłopoty żony Macieja Wąsika. "To represje"
Sądy i trybunały
Czy frankowicze doczekają się uchwały Sądu Najwyższego?
Materiał Promocyjny
Jak kupić oszczędnościowe obligacje skarbowe? Sposobów jest kilka
Sądy i trybunały
Łukasz Piebiak wraca do sądu. Afera hejterska nadal nierozliczona