Miliony pieców do wymiany. A dotacje czekają

Kopciuchów wciąż jest zbyt dużo i dlatego zwłaszcza w sezonie cieplnym normy pyłu zawieszonego w powietrzu są wielokrotnie przekraczane.

– Katowice prowadzą akcje uświadamiające mieszkańców o wpływie jakości powietrza na życie i zdrowie. W czasie jednej z nich #nieTruj wybrane rejony miasta odwiedził specjalny smogobus. Pracownicy urzędu miasta zachęcali mieszkańców do wymiany kotłów węglowych przy wsparciu finansowym miasta – mówi Dariusz Czapla, z biura prasowego katowickiego magistratu.

To ważne, czym ogrzewamy domy

Nocą z 17 na 18 stycznia 2021 roku w centralnej i wschodniej Polsce temperatury spadły poniżej -20 st. C, a prawie w całym kraju nie były wyższe niż -10 st. C. Palono więc ostro w piecach, w efekcie rankiem 18 stycznia odnotowano rekordowy smog tej zimy.

W niektórych częściach Warszawy zanieczyszczenie pyłami PM 2,5 i PM 10 zostało przekroczone o 400–600 proc. Niechlubnym rekordzistą był podwarszawski Józefów, gdzie normy smogowe zostały przekroczone o 1300 proc.

W trosce o środowisko ponad dwa lata temu ruszył rządowy program „Czyste powietrze", który ma zmniejszyć emisję szkodliwych substancji do atmosfery przez dofinansowanie ocieplenia w domach jednorodzinnych. Dopłaty mają też pomóc w wymianie starych źródeł ogrzewania na nowe i ekologiczne.

Wsparcie przeznaczone jest dla właścicieli i współwłaścicieli domów jednorodzinnych lub wydzielonych w budynkach jednorodzinnych lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą.

Podstawowy poziom dotacji wynosi nawet do 25 tys. zł, a dla osób mniej zamożnych podwyższony poziom dofinansowania umożliwia uzyskanie dotacji nawet do 32 tys. zł.

W tym ostatnim przypadku progiem uprawniającym do sięgnięcia o wyższą kwotę są dochody do 1,4 tys. zł na osobę w rodzinie wieloosobowej lub 1960 zł dla gospodarstwa jednoosobowego. Dotacje mogą wzrosnąć o 5 tys. zł, jeśli beneficjenci decydują się na montaż paneli fotowoltaicznych.

Do początku kwietnia złożono niemal 230 tys. wniosków o dotacje z „Czystego powietrza", a kwota dofinansowania przekroczyła cztery mld złotych. Tylko w pierwszym tygodniu kwietnia tygodniu złożono prawie 3 tys. wniosków. A zgodnie z planem w ciągu dekady na program ma być przeznaczone ponad 100 mld zł.

A problem z kopciuchami nadal jest spory. Z raportu opublikowanego przez Polski Alarm Smogowy wynika, że w 2014 roku było w Polsce około 3,74 mln kotłów zasypowych – tzw. kopciuchów. Do ponad 3 milionów z nich sypano węgiel. Do reszty wkładano drewno i biomasę. Dziś takich kotłów jest o około 850 tys. mniej. Najszybciej znikają kopciuchy na węgiel, których mamy teraz trochę ponad 2 miliony.

Andrzej Guła z Polskiego Alarmu Smogowego zwraca uwagę, że motywacja do wymiany urządzeń grzewczych u części osób jest związana z rosnącą świadomością dotyczącą smogu oraz jakości powietrza.

Jego zdaniem za rosnące tempo wymiany kopciuchów odpowiada też zmiana technologiczna oraz wprowadzane przepisy antysmogowe.

– To zauważalna zmiana, która pokazuje, że Polacy zaczęli zwracać uwagę na to, czym ogrzewają domy. Jest to powód do umiarkowanego optymizmu. Szczególnie kiedy weźmie się pod uwagę, że w dużej części mówimy o remontach prowadzonych bez żadnej pomocy państwa. Program „Czyste powietrze", który ma w tym pomagać, jest przecież sprawą względnie nową i wciąż nabiera tempa – komentuje Andrzej Guła.

Łódzkie rekordy

Znacznie dłużej funkcjonują programy samorządowe na wymianę kopciuchów. Łódź od pięciu lat dotuje wymianę pieców. – Co roku przeznaczamy na to 3 mln złotych. Dzięki temu wymieniliśmy blisko 5 tys. starych pieców – mówi Marcin Masłowski, rzecznik prezydent Łodzi.

Mieszkańcy Łodzi mogą dostać od samorządu do 7 tys. zł brutto na zmianę ogrzewania na gazowe lub elektryczne w lokalach w nieruchomościach wielorodzinnych czy 50 tys. zł brutto na podłączenie do sieci cieplnej lub gazowej nieruchomości wielorodzinnych, wspólnotowych, prywatnych.

W tym roku łodzianie pobili rekord – złożyli wniosków na 4 mln 400 zł. – Pani prezydent właśnie podjęła decyzję, by dołożyć 1 mln 400 tys. Dzięki temu zlikwidujemy 1120 pieców przed kolejnym sezonem zimowym – mówi Marcin Masłowski.

Gdański magistrat przyznaje dotacje celowe na zamianę ogrzewania węglowego na: elektryczne, gazowe, podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej.

Wysokość jednorazowej dotacji to nie więcej niż 5 tys. zł dla osób fizycznych, osób prawnych i przedsiębiorców, 50 proc. wydatków, ale nie więcej niż 20 tys. zł, dla spółdzielni mieszkaniowych czy 50 proc. wydatków, ale nie więcej niż 10 tys. zł, dla wspólnot ubiegających się o dotację na zamianę ogrzewania węglowego na gazowe lub elektryczne.

A wspólnoty, gdzie stosowane jest ogrzewanie węglowe jako jedyne źródło ogrzewania, w sezonie grzewczym poprzedzającym podłączenie lokalu do miejskiej sieci ciepłowniczej, mogą ubiegać się o dotację na montaż wewnętrznej instalacji centralnego ogrzewania (c.o.) i ciepłej wody użytkowej (c.w.u.). Mogą one dostać nie więcej niż 2000 zł.

Mieszkańcy Warszawy mogą korzystać z miejskich dotacji, między innymi na wymianę kopciuchów. Wysokość dotacji zależy od rodzaju montowanego źródła ogrzewania: I tak do 10 tys. zł mogą dostać osoby fizyczne, gdy zamontują ogrzewanie elektryczne, a nawet 40 tys. na pompę ciepła.

Od 2017 r., czyli od początku istnienia warszawskiego programu dotacyjnego, wypłacono mieszkańcom dotacje na likwidację kopciuchów w wysokości łącznie ponad 25 mln zł, z czego tylko w latach 2019–2020 wypłacone środki przekroczyły łącznie 20 mln zł. A łączna liczba wniosków na likwidację kopciuchów od początku istnienia warszawskiego programu dotacyjnego w 2017 roku wynosi cztery tysiące. Tylko w tym roku złożono ich dotąd ponad 250.

W roku 2021 stołeczny ratusz dysponuje budżetem 62,9 mln zł dla mieszkańców na dofinansowanie inwestycji polegających na wymianie źródeł ciepła na paliwo stało albo olej opałowy. Urzędnicy przewidują, że wpłynie od 4 do 5 tysięcy wniosków na pomoc w likwidacji kopciuchów.

– Poza systemem dotacji rozwijamy też liczne projekty, które włączają mieszkańców w działania ekologiczne i pozwalają im poprawiać jakość powietrza w mieście, np. dotacje na instalacje OZE (odnawialne źródła energii), system rowerów miejskich Veturilo, darmowa komunikacja miejska dla uczniów – wylicza Karolina Gałecka, rzecznik stołecznego ratusza.

Wymiana pieców ma sens

15 kwietnia w Krakowie rozpoczął się nabór wniosków o dotację w kolejnych turach programu rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz programu termomodernizacji budynków jednorodzinnych dla miasta Krakowa

Na rozwój odnawialnych źródeł energii zarezerwowano w tym roku 4,7 mln zł. – To pozwoli na montaż OZE (pomp ciepła, kolektorów solarnych, paneli fotowoltaicznych) w ponad 300 gospodarstwach domowych – mówi Kamil Popiela, z krakowskiego magistratu.

Z kolei na Program termomodernizacji budynków jednorodzinnych miasto przeznaczyło w 2020 roku 2 mln zł, za co uda się przeprowadzić termomodernizację ok. 60 budynków jednorodzinnych.

– Powyższe programy są kontynuowane i funkcjonowały w poprzednich latach. Są także uzupełnieniem realizowanych w latach 1995–2019 programu ograniczania niskiej emisji i w 2020 roku programu likwidacji instalacji grzewczych na paliwo stałe, w ramach który udało się zlikwidować w Krakowie ponad 45 tys. palenisk, za kwotę przeszło 330 mln zł – wylicza Kamil Popielz.

Katowice w ostatnich latach zintensyfikowały działania na rzecz walki o czyste powietrze. W latach 2015–2020 dzięki miejskiemu programowi udało się dofinansować wymianę blisko 5 tys. źródeł ciepła kosztem 42,1 mln zł.

– Dotacje mogą otrzymać osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe, osoby prawne i przedsiębiorcy będący właścicielami budynków i lokali mieszkalnych. Wysokość dotacji do wymiany systemu ogrzewania wynosi do 10 tys. zł na mieszkanie – mówi Dariusz Czapla.

W Katowicach nie ma limitu przyznawanych rocznie dotacji – każdy, kto złoży wniosek i podpisze umowę o dotację, otrzyma wsparcie.

Od 2021 roku jest również możliwość zawarcia umowy cesji, przez co mieszkaniec nie musi wykładać z własnej kieszeni całej kwoty inwestycji.

– W tym roku planowana jest modernizacja prawie 2000 systemów grzewczych w budynkach jedno- i wielorodzinnych – mówi katowicki urzędnik.