Szczepionki przeciw Covid-19 jadą na Wschód

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że na koniec listopada 2021 r. pełną dawkę przeciwko Covid-19 w państwach Partnerstwa Wschodniego przyjęło jedynie 25 proc. populacji, a poziom zaszczepienia w służbie zdrowia wynosi 70 proc.

Unijny program dotyczy szczepionek, które państwa zamówiły i zakupiły dla siebie, ale uznały, że się nimi podzielą w sposób skoordynowany, a KE zwróci im koszt zakupu. Podobny program prowadziła Austria dla Bałkanów Zachodnich. Ale oprócz tego państwa UE mogą też, i robią to, samodzielnie przekazywać swoje szczepionki krajom, które uznają za najbardziej potrzebujące. W ten sposób kraje Partnerstwa Wschodniego dostały już 5,6 mln dawek, południowe sąsiedztwo Europy – 8,4 mln, Bałkany Zachodnie – 3,8 mln, kraje Azji i Pacyfiku – 24 mln, Afryka – 15,3 mln, a Ameryka Łacińska i Karaiby – 1,5 mln.

Niezależnie od tego UE kupuje szczepionki od producentów, żeby przekazać je krajom rozwijającym się w ramach tzw. inicjatywy Covax realizowanej pod auspicjami Światowej Organizacji Handlu (WHO). Tutaj nie można z góry zastrzec, jakie państwo chcemy obdarować, Covax rozdziela szczepionki za darmo pomiędzy 92 najbardziej potrzebujące państwa. UE przekazała mu 308,2 mln dawek, z czego 72,7 mln zostało już dostarczone. Najwięcej – blisko 40 mln dawek – do państw afrykańskich.

Niezależnie od darowizn dla krajów rozwijających się UE jest wielkim eksporterem szczepionek. Jest jedynym ważnym miejscem produkcji, które więcej wysłało szczepionek za granicę, niż pozostawiło u siebie. I które, inaczej niż np. USA czy Wielka Brytania, nie wprowadziło ograniczeń w ich eksporcie. Tylko przez kilka miesięcy funkcjonował system kontroli eksportowej, który pozwalałby na zatrzymanie wysyłki szczepionek tych producentów, którzy spóźniali się z zakontraktowanymi dostawami w UE. Chodziło o spór z koncernem AstraZeneca, który nie wywiązywał się z umowy z UE. W sumie z Unii wyeksportowano 1,4 mld dawek do ponad 150 państw, z czego najwięcej do Japonii – 231 mln. Za nią znalazły się takie kraje jak Wielka Brytania, Turcja, USA, Korea Południowa, Indonezja i Australia.

Na globalnym szczycie zdrowotnym z udziałem państw uprzemysłowionych uzgodniono zobowiązanie o przekazaniu w tym roku 1,5 mld dawek i kolejnych 1,5 mld dawek w 2022 roku: krajom biedniejszym za darmo, a krajom średnio rozwiniętym po niższych cenach. Unia przeznaczy też miliard euro na rozpoczęcie w Afryce produkcji szczepionek zaawansowanych technologicznie, czyli tzw. mRNA (obecnie to BioNTech/Pfizer oraz Moderna). W Afryce Południowej powstaje hub technologiczny, który ma uczyć producentów w Afryce, jak wytwarzać takie szczepionki.