Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego, termin do wniesienia apelacji w każdym wypadku wynosi 14 dni i biegnie dla strony procesu od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem. Ustawodawca nie przewidział możliwości przedłużenia tego terminu. Tymczasem w sprawach o złożonym stanie faktycznym i skomplikowanym, obszernym materiale dowodowym, uzasadnienie wyroku może być bardzo obszerne, a jego przygotowanie może trwać dłużej niż 14 dni.
Resort sprawiedliwości nie planuje jednak zmiany prawa, choć na potrzebę zmian wskazują też samorządy adwokatów i radców prawnych. Proponują np. możliwość uzupełniania apelacji po jej złożeniu.
Uzasadnienie w 9 miesięcy, apelacja w 14 dni
W grudniu 2015 r. Rzecznik zwrócił uwagę na problem Ministrowi Sprawiedliwości. Sprawa została podjęta przez RPO po oświadczeniu senatorów RP, którzy wskazali, że w Sądzie Rejonowym w Szczecinie sporządzono uzasadnienie wyroku liczące 1200 stron. Przygotowywano je dziewięć miesięcy, podczas gdy obrona miała 14 dni na sporządzenie i wniesienie apelacji.
Zdaniem Rzecznika taki stan może powodować naruszenie prawa do obrony, które musi być efektywne i skuteczne, a nie iluzoryczne. Problem jest tym większy, że nie można rozszerzyć granic zaskarżenia ani podnieść nowych zarzutów po upływie terminu na apelację. Ponadto ustawodawca przewidział możliwość przedłużenia terminu dla sądu na sporządzenie uzasadnienia wyroku w zawiłych sprawach. Takiej możliwości nie mają zaś strony procesu, w tym obrona, w kwestii terminu do wniesienia apelacji.
Według RPO termin 14 dni może okazać się nie tylko niewystarczający na rzetelne sporządzenie apelacji, ale również na skrupulatne zapoznanie się z uzasadnieniem sądu. Nie jest też przecież tak, że obrońca prowadzi tylko jedną sprawę - nie można zatem wykluczyć, że będzie miał do jednoczesnego prowadzenia kilka takich obszernych spraw. Powoduje to, że obrona może być utrudniona lub wręcz niemożliwa, co jest ze szkodą dla obywateli.
