RPO Adam Bodnar napisał w tej sprawie do ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobro.
Wątpliwości rzecznika wzbudza art. 137 § 2 nowego Prawa o prokuraturze, który stanowi, że działanie lub zaniechanie prokuratora podjęte wyłącznie w interesie społecznym nie stanowi przewinienia dyscyplinarnego. Przepis ten został zakwestionowany w opinii do projektu ustawy - Prawo o prokuraturze wydanej 8 stycznia 2016 r. przez Sąd Najwyższy. Zdaniem SN takie rozwiązanie stwarza ryzyko szerokiej interpretacji, która może prowadzić do uchylenia się prokuratora od odpowiedzialności dyscyplinarnej nawet w razie rażącej i oczywistej obrazy prawa. SN podkreślił w opinii, że „na nieporozumieniu polega zredefiniowanie przewinienia dyscyplinarnego, którym w świetle art. 138 § 1 i § 2 projektu jest oczywista i rażąca obraza przepisów prawa i uchybienie godności urzędu, za wyjątkiem działania lub zaniechania podjętego wyłącznie w interesie społecznym. (...) Działanie w interesie społecznym jest wpisane w istotę zawodu prokuratora i działalności prokuratury jako organu ochrony prawnej. Stąd też każde działanie stanowiące rażącą obrazę przepisów prawa uchybienie godności urzędu powinno stanowić delikt dyscyplinarny".
Rzecznik praw obywatelskich przypomina, że zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności i ściganie przestępstw. Postępowania dyscyplinarne mają zaś wyjaśnić, czy dany prokurator dopuścił się uchybień przewidzianych w ustawie, obejmujących zarówno przewinienia związane z wykonywaniem obowiązków służbowych, jak i stojących w sprzeczności z charakterem sprawowanego urzędu. Chodzi np. o kierowanie aktów oskarżenia przeciwko osobom, wobec których nie zebrano wystarczających dowodów.
- Posłużenie się przez ustawodawcę pojęciem nieostrym jako przesłanką wyłączającą odpowiedzialność prokuratora za przewinienie dyscyplinarne, którą cechuje niedookreśloność, charakter oceny, odesłanie do kryteriów pozaprawnych oraz pozostawienie swobody decydentowi co do zastosowania tej normy prawnej budzi uzasadnione wątpliwości. Takie rozwiązanie zwiększa bowiem szanse prokuratora na uniknięcie odpowiedzialności dyscyplinarnej. Wskazana norma budzi jeszcze większe wątpliwości w kontekście ograniczonej odpowiedzialności karnej prokuratora, który nadal objęty jest immunitetem – podkreślił Adam Bodnar.
Rzecznik poprosił ministra Zbigniewa Ziobro o wyjaśnienie, jakie ratio legis (cel regulacji prawnej) przyświecało wprowadzeniu do porządku prawnego art. 137 § 2 prawa o prokuraturze, a także o wskazanie, jakie mogą być potencjalne działania prokuratury, które nie są zgodne z interesem społecznym.
