Przeciwdziałanie bezdomności jest jednym z priorytetów Rzecznika Praw Obywatelskich. Przy RPO została nawet powołana Komisja Ekspertów ds. Przeciwdziałania Bezdomności, w skład której wchodzą przedstawiciele organizacji pozarządowych zajmujących się ludźmi bezdomnymi, naukowcy i prawnicy. Stworzyli oni „mapę problemów związanych z bezdomnością", wskazując wymagające rozwiązania problemy związane z prawem mieszkaniowym, pomocą społeczną, efektywnością przeciwdziałania bezdomności oraz działaniami organizacji pozarządowych.
Jednym z takich problemów jest brak aktualnej ogólnopolskiej diagnozy bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego obejmującej różne rodzaje bezdomności oraz zagrożenia nią. - Bez takiej diagnozy nie jest możliwe skuteczne przeciwdziałanie bezdomności - uważa Rzecznik Praw Obywatelskich.
Dlaczego? Brak wiedzy o rzeczywistej skali i charakterze zjawiska bezdomności utrudnia zapewnienie stosownych form pomocy m.in. mieszkań treningowych, usług wspierających, miejsc w noclegowniach i schroniskach oraz uniemożliwia ocenę skuteczności podejmowanych działań.
Postulat dokonania całościowej diagnozy zjawiska jest od wielu lat podnoszony przez ekspertów i organizacje pozarządowe, jednakże nie został nigdy w odpowiednim stopniu zrealizowany. Tymczasem zbliża się termin cyklicznych ogólnopolskich badań liczby osób bezdomnych (pierwsze miesiące 2017 r.), realizowanych przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Zdaniem RPO i jego ekspertów niezbędna jest poprawa organizacji i zakresu tych badań tak, by dokonać ich w oparciu o Europejską Typologię Bezdomności i Wykluczenia Mieszkaniowego ETHOS.
ETHOS składa się z trzynastu rodzajów „sytuacji mieszkaniowych" uporządkowanych w cztery główne kategorie bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego: brak dachu nad głową, brak mieszkania, niezabezpieczone mieszkanie, nieadekwatne mieszkanie. Pierwsze dwie kategorie oznaczają bezdomność, pozostałe wykluczenie mieszkaniowe. W świetle tej typologii osoba doświadczająca bezdomności lub wykluczenia mieszkaniowego to osoba, która znajduje się w jednej z trzynastu opisanych sytuacji mieszkaniowych.
