Gminy, ustalając stawkę za odbiór odpadów nie od powierzchni lokalu czy zużytej wody, ale od nieruchomości, chciały potraktować swoich mieszkańców sprawiedliwie. Dlatego w swoich uchwałach zróżnicowały stawki w zależności od liczby osób mieszkających w gospodarstwie domowym. Chodziło o to, by np. starsza samotna osoba nie płaciła za śmieci tyle samo co jej sąsiedzi – czteroosobowa rodzina. Takie rozwiązanie zakwestionował Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku.
WSA stwierdził, że gmina nie mogła w uchwale ustalić jednej stawki od gospodarstwa domowego zamieszkanego przez jedną osobę, innej dla takiego, w którym są dwie osoby, a jeszcze innej dla tych, gdzie jest trzech, czterech lub więcej lokatorów. Sąd uznał, że jeżeli gmina decyduje się na stawkę od nieruchomości, to nie jest upoważniona do wprowadzenia dodatkowego kryterium, jakim jest podział gospodarstw domowych na kategorie zależne od liczby osób w nich mieszkających i zróżnicowanie na tej podstawie stawki opłaty.
Z raportu, jaki dla Ministerstwa Środowiska opracowali dr Zbigniew Grzymała i dr Marek Goleń na potrzeby zmian w maksymalnych stawkach opłat za odbiór odpadów, wynika, że aż w 422 gminach opłaty naliczane są od gospodarstwa domowego. A w 349 (82 proc.) zróżnicowano dodatkowo stawkę z uwagi na liczbę osób zamieszkujących gospodarstwo domowe.
– Rozstrzygnięcie WSA w Gdańsku jest co najmniej zaskakujące. Ustawodawca w 2013 r. świadomie wprowadził przepisy pozwalające na różnicowanie stawek opłat za odbiór odpadów komunalnych – mówi Maciej Kiełbus z kancelarii Dr Krystian Ziemski & Partners. Dodaje, że różnicowanie stawek opłat naliczanych od gospodarstwa domowego z uwagi na liczbę osób w nich mieszkających nie budziło do tej pory wątpliwości choćby regionalnych izb obrachunkowych, które nadzorują te uchwały.
Prawników dziwi więc, że sąd uznał, iż przy stawce od nieruchomości nie ma zastosowania przepis ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, który pozwala zróżnicować stawki w zależności od powierzchni lokalu mieszkalnego, liczby mieszkańców, odbierania odpadów z terenów wiejskich lub miejskich, a także od rodzaju zabudowy.
