Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Oznacza to, że po przekroczeniu przez ubezpieczonego kwoty rocznej podstawy płatnik zaprzestaje obliczania i przekazywania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od nadwyżki ponad tę kwotę. Jeżeli do odprowadzania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za danego ubezpieczonego jest zobowiązanych kilku płatników, wówczas to ubezpieczony ma obowiązek zawiadomić wszystkich swoich płatników o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy wymiaru składek. Przekazanie takiej informacji, upoważnia płatnika do naliczenia składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy wskazanej przez ubezpieczonego albo do zaprzestania naliczania składek od miesiąca wskazanego w oświadczeniu.
Gdy ubezpieczony poda informacje niezgodne ze stanem faktycznym, co spowoduje powstanie zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, wówczas ponosi skutki tego zawiadomienia. Wynika to z art. 19 ust. 6 powołanej ustawy. Natomiast w § 10 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 z zm.) zostało doprecyzowane, że w przypadku przekazania błędnego oświadczenia ubezpieczony jest zobowiązany do spłacenia całości powstałego zadłużenia. Oznacza to, że ubezpieczony powinien uregulować składki finansowane zarówno w części przez płatnika, jak i w części przez ubezpieczonego oraz odsetki za zwłokę, naliczone do dnia zapłaty włącznie.
Należy przy tym podkreślić, że ubezpieczony nie może upoważnić jednego ze swoich płatników do zaprzestania odprowadzania składek, jeżeli nie została osiągnięta roczna podstawa. Dlatego nie powinna występować sytuacja, w której jeden z płatników będzie wykazywał zerowe podstawy wymiaru na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, natomiast drugi płatnik będzie te podstawy wykazywał, aż do osiągnięcia ich górnej granicy. W każdym przypadku, w którym ZUS stwierdzi błędne ograniczenie rocznej podstawy, powstałe wskutek przekazania przez ubezpieczonego oświadczenia, zobowiązuje ubezpieczonego do spłacenia zadłużenia. Jeżeli ubezpieczony nie zgadza się z ustaleniami ZUS, wówczas jest wydawana decyzja w tej sprawie, od której przysługuje prawo wniesienia odwołania.
