Te wybory na prezydenta będą odmienne od poprzednich – zapowiadają politycy, ale pogrążeni w żałobie na razie nie chcą mówić o szczegółach. Możliwe scenariusze kreślą eksperci od marketingu politycznego.

Jak przewidują, z atmosfery narodowej traumy oraz dążenia do zgody i współpracy niewiele zostanie, zwłaszcza w końcowej fazie kampanii.

– Nie wierzę w cudowne ozdrowienie narodu, polityki i odmianę mediów – mówi Adam Łaszyn, współtwórca wyborczego sukcesu PO w 2007 roku, który szkolił Donalda Tuska przed słynną debatą z Jarosławem Kaczyńskim. – W Polsce każde wybory wygrywa się kampanią negatywną, bo ludzie głosują nie za, lecz przeciwko komuś lub czemuś.

Łaszyn wskazuje, że z symptomami takiej postawy już mamy do czynienia. – Pierwszy nie wytrzymał ojciec Tadeusz Rydzyk, ogłaszając spiskową teorię zamachu, za którym stoi rząd lub Rosjanie – wyjaśnia.

Zdaniem dr. Wojciecha Jabłońskiego, politologa z Uniwersytetu Warszawskiego, atmosfera powściągania emocji, nawoływania do jedności i współpracy zniknie na mniej więcej dziesięć dni przed pierwszą turą. – Wtedy, w tzw. fazie zamykającej, dojdzie do normalnego w polityce ataku – prognozuje ekspert. – Polityka to nie walka o wspólne dobro, lecz gra interesów, a tu stawka jest za wysoka, by eksperymentować.

Z kolei Wiesław Gałązka, ekspert ds. kreacji wizerunku i wykładowca w Dolnośląskiej Szkole Wyższej, uważa, że kluczem do sukcesu będzie umiejętne odwoływanie się do tragedii pod Smoleńskiem. – Politycy muszą szybko wyciągnąć wnioski z podobnej traumy po śmierci Jana Pawła II – sugeruje Gałązka. – Wygra ten, kto trafnie przewidzi, jakie elementy przetrzymają dwumiesięczną próbę czasu, a które strywializują się jak słynne pojednanie kibiców Wisły i Cracovii po śmierci JPII.

– Może to być zarówno przelukrowana miłość w wykonaniu PO, jak i nadmierne wykorzystywanie budowanego dziś przez media mitu Lecha Kaczyńskiego – zgadza się z nim dr Jabłoński. – Tragedia z pewnością będzie powracać w kampanii, a atmosferę narodowego pojednania do końca będzie chciała utrzymać PO. To idealnie wpisuje się w politykę miłości bis, która dla PiS może się okazać śmiertelnym uściskiem.

Eksperci są też zgodni, że otwarta agresja ze strony kandydata to gwóźdź do trumny. – Przed spin doktorami jest nowe wyzwanie – uważa Gałązka.

– Nie przewiduję wyciągania haków na Komorowskiego czy akcji podobnej do przypadku posłanki Sawickiej – twierdzi Łaszyn. – W tej kampanii na pewno zadrży ręka przed takimi chwytami.

Wojciech Jabłoński wskazuje, że w specyficznej atmosferze, w której „idea współpracy i jedności nie zwietrzeje zupełnie”, najpoważniejszym wyzwaniem dla kandydatów będzie wyraziste podkreślenie dzielących ich różnic. – Dlatego ataki będą wyrafinowane w formie – prognozuje. – Nie siarczyste ciosy, lecz raczej prowokowanie przeciwnika do fałszywego ruchu.

Jakie mogą to być prowokacje? Według Gałązki mogłoby to być przywołanie tematu, który przypomni elektoratowi o agresji konkurenta. I tak np. odpowiednie wspomnienie o lustracji miałoby ożywić pamięć o „dusznej atmosferze za rządów Jarosława Kaczyńskiego”.

Dr Jabłoński zauważa, że PiS ma znacznie ostrzejszą amunicję, bo może się odwołać bezpośrednio do wydarzeń z 10 kwietnia. – Wystarczy, że zapyta, jak się czują i gdzie są ci wszyscy, którzy pomiatali Lechem Kaczyńskim za życia, że przypomni, iż w PO są takie postacie, jak Palikot czy Niesiołowski – zauważa politolog. – Albo słowa Komorowskiego po incydencie w Gruzji: jaki prezydent, taki zamach, i postawi kontrkandydata w niewygodnej sytuacji.

– Ale brudna kampania rozegra się przede wszystkim w Internecie – uważa Gałązka.

Adam Łaszyn nie chce oceniać szans największych partii na starcie do przyspieszonych wyborów. – Dopóki nie wiemy, kto wystartuje z PiS i SLD, to wróżenie z fusów – twierdzi.

Zdaniem Wiesława Gałązki Platforma znalazła się w niezwykle wygodnej sytuacji. – PiS i SLD szybko muszą poszukać nowych kandydatów, tymczasem mniej wyrobieni wyborcy wciąż będą pamiętać, że jakieś głosowanie już było i wygrał Bronisław Komorowski – argumentuje, przypominając prawybory w PO. – A na dodatek przez dwa miesiące będą go widzieć w roli prezydenta. Zwycięstwo ma już w kieszeni, jeśli nie wykona fałszywego ruchu.

– Nie chciał, jak Radek Sikorski, dorzynać watahy, ale problem w tym, że już na początku wykonał kilka złych gestów – uważa dr Wojciech Jabłoński. – Mianowanie szefem Kancelarii Prezydenta osoby spoza środowiska PiS opinia publiczna może jego zdaniem odebrać jako przedwczesne zawłaszczanie urzędu. Komorowski źle również wypadł podczas pierwszego żałobnego wystąpienia.