Historii u nas od metra

Akcja produkcji „... ten ratuje cały świat”, reżyserowanej przez Waldemara Krzystka, koncentruje się na latach okupacji. Główną bohaterką jest młoda pielęgniarka Basia, wspólnie z innymi ludźmi decydująca się nieść pomoc Żydom. Ale w serialu pojawią się też wątki przedwojenne, nawiązujące do autentycznych zdarzeń, postaci i projektów.

[srodtytul]Kolejowy skok[/srodtytul]

Jednym z fikcyjnych bohaterów serialu jest Stefan Kowalski, młody architekt współpracujący z głównym projektantem warszawskiego metra Janem Kubalskim (postacią autentyczną). Opowiadanie zaczyna się w momencie, gdy po kłopotach związanych z wielkim kryzysem, metro – między innymi za sprawą prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego – jako projekt wraca do realizacji.

Serialowy Kowalski właśnie dostał odpowiedzialne zadanie: zaprojektowanie stacji przy placu Napoleona (obecnie plac Powstańców). Trzecią z autentycznych postaci, która pojawi się na ekranie, jest przedwojenny wiceminister komunikacji Julian Piasecki.

Cała trójka mocno angażuje się w realizację wizji nowoczesnej warszawskiej komunikacji.

Jak wyobrażali sobie metro przedwojenni architekci? Nie wiadomo. Ich projekty uległy zniszczeniu w czasie Powstania Warszawskiego. Jednak w listopadzie 1938 roku, kiedy Starzyński powołał do życia Biuro Studiów Kolei Podziemnej, a jego szefem uczynił wspomnianego inż. Kubalskiego, przyszłość metro miało wielką. Wstępne prace pozwalały zakładać, że pierwsza linia, łącząca place Wilsona i Unii Lubelskiej, zostanie zakończona w 1946 roku.

Cała sieć, wraz z linią obwodową, miała być oddana do użytku w 1973 roku.

– Planowanie budowy metra to wstęp do serialu, który jednak będzie miał odbicie w późniejszych wydarzeniach. Zdecydowaliśmy się na ten wątek, by pokazać to, czego wciąż nie ma w polskim kinie: że II Rzeczpospolita przeżyła wielki skok cywilizacyjny – tłumaczy scenarzysta Wojciech Tomczyk. – Zwróćmy uwagę, że metro, które mamy obecnie, zaczęło powstawać dziesięć lat po planowanym przed wojną terminie otwarcia ostatniej linii kolei podziemnej. To pokazuje ogrom cywilizacyjnych strat, jakie Polska poniosła skutkiem historii od 1939 roku do końca istnienia PRL-u – dodaje.

[srodtytul]Synteza z biografii[/srodtytul]

Prace nad scenariuszem trwały dwa lata. Przedstawione w nim wydarzenia i postaci powstały w wyniku lektury licznych dokumentów oraz relacji uczestników wojennych wydarzeń. – Sceny i postaci są syntezą losów wielu autentycznych ludzi – zapewnia Tomczyk.

„... ten ratuje cały świat” wpisuje się w filmowy nurt pokazujący polską historię nie tylko z perspektywy zbrojnych zrywów. W podobnym klimacie utrzymany jest film o narodzinach Gdyni, realizowany właśnie przez Andrzeja Kotkowskiego, twórcę m.in. „Obywatela Piszczyka”.

Serial, który dla TVP reżyseruje Waldemar Krzystek, autor uhonorowanej Złotymi Lwami „Małej Moskwy”, to także nasz głos na temat relacji polsko-żydowskich w okupowanej Warszawie. Obraz zapewne pełniejszy niż ten, który przedstawią Amerykanie w nakręconej na Łotwie biografii Ireny Sendlerowej.

[srodtytul]Sprawiedliwy zza muru[/srodtytul]

Zdjęcia części współczesnej serialu „... ten ratuje cały świat“, w której główna bohaterka dowiaduje się o przyznaniu jej medalu Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata i jedzie go odebrać do Izraela, rozpoczęły się 6 marca.

Sekwencja historyczna powstanie od lipca do września. Autorem zdjęć jest Piotr Wojtowicz.

W roli głównej bohaterki Basi wystąpią dwie aktorki: Marta Chodorowska w „wojennej” części filmu, a Zofia Tomaszewska-Charewicz we współczesnej.

W obsadzie są też: Wojciech Solarz, Paweł Małaszyński, Krzysztof Stroiński, Wojciech Pszoniak, Małgorzata Buczkowska, Andrzej Zieliński oraz Mateusz Damięcki.

[ramka][b]Metro przed wojną[/b]

22 września 1925 r. władze Warszawy podjęły uchwałę o opracowaniu projektu kolei podziemnej Metropolitanu. Planowano dwie krzyżujące się linie – od Muranowa do pl. Unii Lubelskiej oraz łączące Wolę z Pragą.

W 1927 r. rozpoczęto pierwsze badania geologiczne wzdłuż wyznaczonych tras. W 1929 r. powołano Referat Kolei Podziemnej przy Biurze Budowy Dyrekcji Tramwajów Miejskich. W 1930 roku zatwierdzono projekt połączenia Dworca Głównego (zniszczonego podczas wojny) z Metropolitanem.

Wielki kryzys lat 30. zatrzymał prace, zlikwidowano referat zajmujący się metrem.

14 listopada 1938 r. Stefan Starzyński powołał Biuro Studiów Kolei Podziemnej, którego szefem był Jan Kubalski.