Chiny trzymają się mocno

[b][link=http://blog.rp.pl/gillert/2008/12/18/wielka-rocznica-przed-wielka-proba/" "target=_blank]Przeczytaj i skomentuj wpis na blogu Piotra Gillerta[/link][/b]

– Przyszły rozwój Chin musi się opierać na reformie i otwarciu – powiedział wczoraj paru tysiącom najwyższych urzędników państwowych i partyjnych prezydent Hu Jintao. Wszyscy zebrali się w Wielkiej Hali Ludowej przy placu Tiananmen, by uczcić historyczne wydarzenie sprzed 30 lat.

W grudniu 1978 roku, ponad dwa lata po śmierci Mao Zedonga, jego dawny rywal Deng Xiaoping na tyle umocnił się u władzy, że mógł na plenum KC Komunistycznej Partii Chin uruchomić proces stopniowej liberalizacji znajdującej się w opłakanym stanie gospodarki. Efekty reform przeszły najśmielsze oczekiwania.

Jak zauważył Hu Jintao, inercja dawnego systemu centralnego planowania ustąpiła ogromnej dynamice gospodarczej. Średnie roczne tempo wzrostu PKB w ostatnich trzech dekadach sięgnęło niemal 10 procent, było więc ponadtrzykrotnie wyższe od średniej światowej. Chińska gospodarka jest dziś prawie 70-krotnie większa niż w 1978 roku. Państwo Środka to gospodarczy gigant, który ma coraz większy wpływ na resztę świata.

– By rosnąć, Chiny potrzebują świata, a świat nie może rosnąć bez Chin. Nasz model wzrostu musi być trwały, musimy się koncentrować na podnoszeniu standardów życia ludzi, pilnować równowagi i harmonii – stwierdził Hu.

Zdaniem wielu ekspertów globalny kryzys gospodarczy, który zaczyna dotykać także Chin, to poważne wyzwanie dla władz w Pekinie. – W nadchodzącym roku będzie sporo napięć. Jeśli opierasz swą legitymację do rządzenia na wzroście gospodarki i poziomu życia, to masz poważny problem, gdy nastąpi ekonomiczne spowolnienie – powiedział agencji Bloomberg francuski sinolog Jean-Phillipe Beja.

Wedle niektórych ocen wzrost PKB w 2009 roku może spaść poniżej 5 procent, tymczasem do zaspokojenia rosnącego z każdym rokiem o parę milionów ludzi rynku pracy potrzebny jest wzrost co najmniej 7 procent. Rosnące bezrobocie może być przyczyną wielu niepokojów społecznych – i tego właśnie najbardziej obawia się władza.

Choć Hu mówił o potrzebie demokratyzacji, to nie ma wątpliwości, iż władze w Pekinie pojmują ją inaczej niż Zachód. Najważniejsza dla KPCh jest stabilizacja, a reformy oznaczają zmiany, takie jak poszerzenie zakresu opieki zdrowotnej, pozwalają usunąć źródła niepokojów. – Bez równowagi nie zrobimy niczego, a stracimy to, co już osiągnęliśmy – stwierdził Hu, dodając, że partia jest i pozostanie „kręgosłupem i rdzeniem” Chin.

Potwierdzeniem tych słów może być twarda linia przyjęta wobec organizatorów Karty 08, ogłoszonego niedawno w Internecie manifestu wzywającego do demokratycznych reform. Dziesiątki osób, które podpisały się pod odezwą, zostały ostrzeżone przez służbę bezpieczeństwa, że dalsza tego rodzaju działalność może się „źle dla nich skończyć”. Jeden z głównych autorów Karty, dysydent Liu Xiaobo, przebywa już w areszcie.

[ramka][srodtytul]Kłopoty Pekinu z demokracją[/srodtytul]

[b]Cheng Li, ekspert Brookings Institution[/b]

[b]Rz: Co by pan uznał za największe osiągnięcia, a co za największe porażki 30 lat chińskich reform?[/b]

[b]Cheng Li:[/b] Największym osiągnięciem jest to, że udało się wyciągnąć miliony ludzi z nędzy. Rozrasta się klasa średnia, a Chiny stają się gigantem gospodarczym. Niestety są i poważne efekty uboczne tych zmian: wszechobecna korupcja, ogromne różnice w docho- dach i poziomie życia między grupami społecznymi, a także degradacja środowiska naturalnego.

[b]Czy części tych problemów udałoby się uniknąć, gdyby Chiny miały bardziej demokratyczny ustrój?[/b]

Byłoby lepiej i Chińczycy zdają sobie z tego sprawę. W Chinach dużo mówi się dziś o reformach politycznych, czasem wręcz o demokracji. Sęk w tym, że jednocześnie większość ludzi z obawą myśli o takich reformach. Boją się destabilizacji, gwałtownego wzrostu niepokojów społecznych. A partia się boi, że przy okazji mogłaby stracić władzę. To poważne obawy, ale wydaje mi się, że w końcu kiedyś takie przemiany nastąpią. Na razie partia czeka na właściwy moment, by zainicjować reformy.

[b]Hu Jintao powtarzał wczoraj, że od reform nie ma odwrotu. Co właściwie chciał powiedzieć i do kogo? Kto chciałby odwrotu?[/b]

Przesłanie Hu brzmi: To, co się stało w ostatnich trzech dekadach, było nieuniknione i jest nieodwracalne. W gruncie rzeczy nie ma to sensu, bo dziś spór dotyczy nie powrotu do przeszłości, ale przyszłych reform, ich zasięgu i tempa. Trzeba jednak pamiętać, że wobec globalnego kryzysu i rosnącego bezrobocia w Chinach narasta też poczucie, że przyczyną cierpień wielu ludzi są właśnie reformy rynkowe. Tym nastrojom daje wyraz tak zwana Nowa Lewica, ludzie, którzy krytykują to, co dzieje się w gospodarce, postępujący kapitalizm. To w tę stronę skierowane było przesłanie Hu. Większość ludzi nie ma z tym jednak problemu.