Nie tylko szczepionka przeciw COVID-19 zasługuje na wyróżnienie jako istotne osiągnięcie nauki minionego roku. W 2020 udało się zrealizować więcej ważnych dla ludzkości projektów. Także Polacy odznaczyli się w tej dziedzinie szczególnymi odkryciami. Szymon Turcza, jeden z twórców Platformy Nauki, czyli pierwszej polskiej strony z naukowymi materiałami VOD, opracował listę dziesięciu najważniejszych wydarzeń naukowych 2020 roku.
Platforma Nauki jest projektem, który udostępnia użytkownikom treści video oraz audio, dotyczące zagadnień naukowych. Materiały realizowane są w kilku seriach, a każdą z nich charakteryzuje zupełnie inny format, ton w jakim jest produkowana i poruszane zagadnienie. W ramach projektu można także sprawdzić swoją wiedzę. Do każdego filmu stworzono ankietę, dzięki której na bieżąco można obserwować swoje postępy. Użytkownicy platformy muszą jedynie odpowiedzieć na kilka pytań, aby sprawdzić, ilu nowych rzeczy dowiedzieli się korzystając z Platformy Nauki.
1. Kodowanie ANS stworzone w Polsce zostało językiem światowej elektroniki
Metoda kodowania ANS stała się podstawowym językiem elektroniki, komputerów, smartfonów, ale także niedługo cybernetyki oraz robotów. Jak podkreślają twórcy Pllatformy Nauki, ANS jest obecnie oficjalnym językiem w świecie komputerowym. Jest to przykład tzw. kodowania entropijnego, które jest analogiczne do tłumaczenia ciągów podstawowych liter (bitów) na ciągi słów (symboli, zdarzeń), mających już konkretne znaczenia. Twórcą metody jest polski naukowiec dr Jarosław Duda z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
2. Nowa metoda wytwarzania mRNA rodem z Polski
Na początku roku 2020 naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem dr. hab. n. chem. Jacka Jemielitego, opisali nową metodę wydajnego wytwarzania informacyjnych RNA (mRNA). Różnią się one rodzajem pierwszego transkrybowanego nukleotydu. Publikacja ich wyników badań na łamach „Nucleic Acids Research”, zyskała status przełomowej dla rozwoju nauki. Dla ludzkości istotne jest to o tyle, że wiąże się to z walką z nowotworami, rzadkimi chorobami genetycznymi czy wirusami.
3. „Nożyczki genowe”
W 2020 roku doceniono pracę Emmanuelle Charpentie i Jennifer A. Doudna, które już kilka lat temu opracowały „genetyczne nożyczki”. Dzięki temu odkryciu naukowcy są w stanie wprowadzać w określone sekwencje DNA, bardzo specyficzne modyfikacje. Może to zmieniać DNA roślin, zwierząt czy mikroorganizmów. W praktyce oznacza to szansę na nowe terapie przeciw nowotworom oraz postęp w leczeniu chorób genetycznych.
4. Akademia fact-checkingu stowarzyszenia Demagog.pl i walka z fake-newsem
Poradnik specjalny: Polski Ład - jak rozliczyć się z fiskusem
Niezwykle istotnym trendem jest nauka o tym, jak odróżniać prawdę od fałszu. W dobie ciągłego napływu informacji i social mediów, bardzo ważne jest, aby wiedzieć, co jest prawdą, a co kłamstwem. Stowarzyszenie demagog.pl, dzięki wieloletniemu doświadczeniu w fact-checkingu, uczy weryfikacji informacji, oceniania wiarygodności źródeł oraz walki z fake newsami.
5. Nobel za badania nad czarnymi dziurami
Roger Penrose, Richard Genzel i Andrea Ghez otrzymali w 2020 roku Nobla z fizyki za wykazanie, że istnienie czarnych dziur wynika z ogólnej teorii względności. Dzięki korzystaniu z największych teleskopów świata naukowcy dostarczyli dowodów na to, że w centrum Drogi Mlecznej istnieje supermasywna czarna dziura. Wyniki badań pozwolą na dalsze poszukiwanie gęstych i supermasywnych obiektów także poza naszą galaktyką.
6. Szczepionka przeciw COVID-19
Z naukowego punktu widzenia ogromnym osiągnięciem jest wynalezienie, i to przez kilka firm, szczepionki przeciw COVID-19 roku, który naznaczony jest pandemią koronawirusa. Choć praca nad szczepionkami trwa zazwyczaj nawet kilka lat, udało się ją stworzyć niezwykle szybko. Dla medycyny był to priorytet zeszłego roku.
7. Nauka o klimacie i wzrost świadomości klimatycznej
Rok 2020 wyróżnia się także wzrostem świadomości ludzi na temat tego, ile czasu zostało do katastrofy klimatycznej. Zegar Metronome na Manhattanie wskazuje, że jest to jedynie siedem lat. Temperatura Ziemi wzrośnie wtedy o 1,5 stopnia Celsjusza i nie będzie możliwe odwrócenie szkodliwych zmian na Ziemi. W 2020 roku zaczęliśmy bardziej świadomie podchodzić do tematu zanieczyszczeń czy przyglądać się recyklingowi. Co więcej, zaczęliśmy interesować się odnawialnymi źródłami energii, także dla własnego użytku. Najbardziej istotne jest jednak lobbowanie, aby w największych firmach świata zachodziły pod tym względem zmiany. To one odpowiadają bowiem za 70 proc. zanieczyszczeń. Wzrost świadomości oraz to, że zaczęliśmy martwić się, jaki świat zostawimy za sobą, jest niezwykle ważne.
8. Platforma Nauki, czyli popularyzacja nauki w przystępnej formie
Osiągnięciem bez wątpienia jest także stworzenie w sieci miejsca, w którym odbiorcy, w przystępnej formie, mogą poszerzać swoją wiedzę dotyczącą zarówno zagadnień poważniejszych, jak i bardziej ciekawostkowych. Platforma Nauki to projekt, który udostępnia użytkownikom naukowe treści w formie video oraz audio. Materiały realizowane są w kilku seriach, a każdą z nich charakteryzuje zupełnie inny format, ton w jakim jest produkowana i poruszane zagadnienie. Polskie wynalazki, wynalazcy ale i najnowsze osiągnięcia oraz rozmowy z naukowcami, to tylko część tematów jakie uwzględniono w projekcie.
9. Opracowanie i wdrożenie metodologii analizy map promieniowania reliktowego
Profesor Krzysztof M. Górski z Uniwersytetu Warszawskiego w 2020 roku opracował oraz wdrożył metodę analizy map promieniowania reliktowego. Są one kluczowe dla poznania wczesnych etapów ewolucji Wszechświata. Polski naukowiec od lat pracuje nad odkryciami w dziedzinie kosmologii obserwacyjnej, a jego ostatnie wdrożenie w dużej mierze pomoże zbadać najstarsze zmiany jakie zaszły przy powstawaniu świata. Choć ciężko sobie wyobrazić cofnięcie się o wiele miliardów lat, dzięki pracy prof. Górskiego, naukowcy mogą dokładnie zbadać aż 13,8 miliardów lat historii Wszechświata po Wielkim Wybuchu.
10. Rozwój technologii druku 3D
W 2020 roku nastąpił duży rozwój technologii druku 3D. Prace nad tą dziedziną wiążą się choćby z medycyną. Od lat próbowano drukować części ciała, w tym na przykład protezy. Między innymi części szkieletu można bez problemu łączyć już z ludzkim ciałem. Głośną sprawą było drukowanie we Włoszech elementów respiratorów właśnie za pomocą tej technologii.
