Kazus 1

Jednolity europejski dokument zamówienia

Przetarg podprogowy na dostawy. Wykonawca złożył wraz z ofertą jednolity europejski dokument zamówienia zamiast wymaganego przez zamawiającego oświadczenia własnego. Czy wykonawca powinien zostać wykluczony z postępowania?

Wykonawca nie powinien zostać wykluczony z postępowania, chyba że złożony przez wykonawcę jednolity europejski dokument zamówienia nie zawierał wszystkich żądanych przez zamawiającego elementów, które powinny były znaleźć się w oświadczeniu własnym składanym przez wykonawcę (co jest bardzo mało prawdopodobne).

Obowiązek składania w przetargu jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia, to jedna z najważniejszych zmian wprowadzonych nowelizacją prawa zamówień publicznych.

Zgodnie z art. 25a ustawy prawo zamówień publicznych (dalej ustawa PZP) po nowelizacji, do oferty lub wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu wykonawca dołącza aktualne na dzień składania ofert lub wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu oświadczenie w zakresie wskazanym przez zamawiającego w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Informacje zawarte w oświadczeniu stanowią wstępne potwierdzenie, że wykonawca nie podlega wykluczeniu oraz spełnia warunki udziału w postępowaniu bądź spełnia kryteria selekcji.

Oświadczenie własne wykonawcy będą składać w przetargach poniżej progów unijnych (najczęściej na wzorze przygotowanym przez zamawiającego). W postępowaniach, w których wartość zamówienia jest równa lub przekracza progi unijne, oświadczenie własne wykonawca będzie składał w formie jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia.

Jednolity europejski dokument zamówienia (JEDZ) został wprowadzony na mocy Rozporządzenia Wykonawczego Komisji (UE) 2016/7 z 5 stycznia 2016 r. ustanawiającego standardowy formularz jednolitego europejskiego dokumentu zamówienia.

JEDZ eliminuje obowiązek przedstawiania przez wykonawców na wcześniejszych etapach postępowania przetargowego zaświadczeń lub innych dokumentów odnoszących się do przesłanek wykluczenia i kryteriów kwalifikacji. Dokumenty takie (np. zaświadczenie z KRK, US, ZUS) będą składane dopiero przez tego wykonawcę, którego oferta została najwyżej oceniona przez zamawiającego (przed wyborem najkorzystniejszej oferty), zgodnie z art. 26 ust. 1 i 2 ustawy PZP.

W sytuacji przedstawionej w kazusie, nawet gdyby zamawiający uznał, że złożony przez wykonawcę JEDZ jest niewystarczający i konieczne jest złożenie oświadczenia własnego wykonawcy, np. według wzoru przygotowanego przez zamawiającego, przed ewentualnym wykluczeniem wykonawcy z postępowania zamawiający musiałby wezwać wykonawcę do uzupełnienia wymaganego dokumentu – zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy PZP.

W praktyce:

Głównym celem wprowadzenia JEDZ było dążenie do zmniejszenia obciążeń administracyjnych zarówno po stronie zamawiających, jak i wykonawców (głównie małych i średnich przedsiębiorstw). Formularz JEDZ jest długi i przynajmniej z pozoru jego wypełnienie może wydawać się dość skomplikowane. Zaletą JEDZ jest jednak to, że jego treść zasadniczo będzie taka sama w każdym postępowaniu (oczywiście poza indywidualnymi informacjami o przetargu oraz np. wymaganym doświadczeniem).

To oznacza, że raz wypełniony przez wykonawcę JEDZ po drobnych korektach będzie mógł być wykorzystany w kolejnym przetargu. Poza tym formularz JEDZ jest jednakowy we wszystkich państwach członkowskich UE, co powinno ułatwić składanie ofert w postępowaniach poza granicami Polski.

Kazus 2

Zobowiązanie podmiotu trzeciego

Przetarg nieograniczony powyżej progów unijnych na dostawy. Wykonawca wskazał w ofercie, że w zakresie warunku doświadczenia będzie polegał na zdolnościach podmiotu trzeciego. Jakie dokumenty dotyczące podmiotu trzeciego wykonawca będzie musiał załączyć do oferty? Czy podmiot trzeci będzie musiał brać udział w realizacji zamówienia?

W odniesieniu do podmiotu trzeciego wykonawca będzie musiał załączyć do oferty zobowiązanie podmiotu trzeciego o udostępnieniu wykonawcy zasobów doświadczenia oraz jednolity europejski dokument zamówienia dotyczący podmiotu trzeciego.

Podmioty trzecie będą składały JEDZ w celu wykazania braku istnienia wobec nich podstaw wykluczenia oraz spełnienia, w zakresie, w jakim wykonawca powołuje się na ich zasoby warunków udziału w postępowaniu lub kryteriów selekcji.

W przypadku przetargu poniżej progów unijnych nie ma obowiązku przedkładania JEDZ podmiotu trzeciego, a jedynie wykonawca jest zobowiązany do zamieszczenia informacji o podmiotach trzecich w przygotowywanym oświadczeniu własnym. Przedstawione wyżej zasady wynikają ze znowelizowanego art. 22a (który mówi o możliwości udostępniania zasobów przez podmiot trzeci) oraz art. 25a ust. 3 ustawy PZP.

Podmioty trzecie udostępniając zasoby będą musiały więc również liczyć się z koniecznością przedstawienia dokumentów potwierdzających brak podstaw do wykluczenia z postępowania na późniejszym etapie postępowania.

W sytuacji przedstawionej w kazusie, podmiot trzeci nie będzie musiał brać bezpośredniego udziału w realizacji zamówienia, z uwagi na fakt, że przedstawiony w kazusie przetarg jest przetargiem na dostawy.

Sytuacja wyglądałaby jednak inaczej, gdyby postępowanie dotyczyło usług lub robót budowlanych. Zgodnie z art. 22a ust. 4 ustawy PZP w odniesieniu do warunków dotyczących wykształcenia, kwalifikacji zawodowych lub doświadczenia, wykonawcy mogą polegać na zdolnościach innych podmiotów, jeśli podmioty te zrealizują roboty budowlane lub usługi, do realizacji których te zdolności są wymagane.

To oznacza, że podmioty trzecie w przypadku robót budowlanych i usług będą musiały wziąć bezpośredni udział w realizacji zamówienia, co sprowadza się do zaangażowania ich do realizacji zamówienia jako podwykonawców. Jest to gruntowana zmiana w stosunku do poprzedniej regulacji, gdzie przynajmniej w przypadku usług podmioty trzecie często brały udział w realizacji zamówienia jako doradcy bądź konsultanci.

W praktyce:

Konieczność składania JEDZ przez podmioty trzecie udostępniające zasoby jest obowiązkiem, który może zniechęcić podmioty trzecie do użyczania potencjału wykonawcom startującym w przetargach. Ponadto użyczając potencjał, podmioty trzecie (w przypadku robót budowlanych i dostaw), będą musiały liczyć się z koniecznością realizacji części zamówienia w charakterze podwykonawcy.

podstawa prawna: Ustawa z 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2016 r., poz. 1020)