Przepis o subwencji ogólnej dla samorządów do poprawki - wyrok TK

Zdaniem TK uniemożliwienie gminom dochodzenia zaniżonych kwot subwencji ogólnej oraz zwrotu zawyżonej kwoty wpłaty wyrównawczej narusza konstytucję. Jakkolwiek nie sposób wymagać od państwa zagwarantowania jednostkom samorządu terytorialnego dochodów umożliwiających optymalną realizację nałożonych na nie zadań publicznych, to nie do zaakceptowania jest rozwiązanie, w świetle którego – bez własnej winy – samorządy miałyby zostać pozbawione prawa do odpowiednich części subwencji ogólnej należnych im w wysokości określonej w ustawie o dochodach albo miałyby być obowiązane do wpłat wyrównawczych w wysokości nieprzewidzianej przez tę ustawę.

Według TK okoliczność ta ma szczególne znaczenie dla mechanizmów wyrównania pionowego (wertykalnego) oraz poziomego (horyzontalnego), ponieważ z konstytucyjnego punktu widzenia uzasadnieniem wprowadzenia instrumentów wyrównawczych jest przede wszystkim realizacja zasady zrównoważonego rozwoju (art. 5 Konstytucji RP), a to znaczy, że wadliwe korzystanie z tych instrumentów może podważać sens ich stosowania, co przekreślałoby konstytucyjną legitymację do ich obowiązywania. TK podkreślił, że zapadłe rozstrzygnięcie dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy nieprawidłowe określenie rozważanych kwot nastąpiło z przyczyn niezależnych od gminy, a nie z jej winy. Trudno się wiec dopatrzyć zagrożeń dla równowagi budżetowej. Przepis przestanie obowiązywać 31 grudnia 2019 r. W ten sposób TK chce dać czas na przygotowanie nowych rozwiązań przez parlament. Proponuje również, by dotyczyły one nie tylko gmin, ale i powiatów oraz województw. Za celowe uznał również zasygnalizowanie potrzeby rozważenia dalej idących modyfikacji w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Sygnatura akt: K 18/17