RPO wnosi o odroczenie badania skarg nadzwyczajnych po pytaniu prawnym ws. powołania sędziów SN

28 marca 2019 r. trzech sędziów Sądu Najwyższego w Izbie Karnej przedstawiło powiększonemu składowi SN zagadnienie prawne (sygn. III KO 154/18), dotyczące wątpliwości co do poprawności procesu powołania przez Prezydenta RP osób do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego SN w następstwie procedury zainicjowanej obwieszczeniem Prezydenta RP z 24 maja 2018 r. o wolnych stanowiskach w SN. Procedura ta objęła także stanowiska w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.

Czytaj: SN pyta czy Duda prawidłowo powołał jednego z sędziów

Sędziowie Izby Karnej powoływali się w swoim pytaniu prawnym  na:

- fakt wydania obwieszczenia o wolnych stanowiskach sędziego w SN bez kontrasygnaty Prezesa Rady Ministrów;

-  wydanie przez Prezydenta RP postanowienia o powołaniu osoby do pełnienia urzędu sędziego SN pomimo postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego z 25 września 2018 r. o wstrzymaniu wykonania uchwały Krajowej Rady Sądownictwa z dnia 24 sierpnia 2018 r. wobec tej osoby;

- ukształtowanie składu Krajowej Rady Sądowniczej w wyniku wyboru przez Sejm 15 sędziów w trybie ustawy z 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o KRS.

Pytanie prawne brzmi: czy tak powołany sędzia jest osobą nieuprawnioną do orzekania w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania karnego oraz - w wypadku odpowiedzi negatywnej - czy skład sądu, w którym zasiada taka osoba, jest sądem nienależycie obsadzonym w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k.?

- Rozstrzygnięcie tego zagadnienia prawnego przez powiększony skład Sądu Najwyższego będzie miało istotne znaczenie z punktu widzenia ważności postępowania w sprawie o sygn. akt I NSNk 1/19 – napisał Adam Bodnar do Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN.

Do czasu rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego, Rzecznik wniósł o odroczenie obu spraw wyznaczonych na 3 kwietnia 2019 r. Przypomniał, że przesłanki z art. 439 par. 1 pkt 1 i 2 k.p.k. stanowią tzw. bezwzględne przyczyny odwoławcze. Zachodzi zatem bezpośredni związek pomiędzy treścią zagadnienia prawnego, a obsadą składu rozstrzygającego sprawę.

Adam Bodnar uważa, że uchwalone 8 grudnia 2017 r. nowe przepisy, przygotowane przez prezydenta Andrzeja Dudę, niezgodnie z Konstytucją przerwały kadencje 15 członków KRS będących sędziami. Zmieniły też zasady ich wyboru - dotychczas wybierało ich samo środowisko sędziowskie. Ich następców na wspólną czteroletnią kadencję wybrał w marcu 2018 r. Sejm. Nowe przepisy uniemożliwiły też skuteczne odwoływanie się do Sądu Najwyższego od uchwał KRS dotyczących przedstawiania prezydentowi wniosków o powołanie nowych sędziów. Na niekonstytucyjność tych zmian wskazywali m.in. RPO, Sąd Najwyższy, sama KRS, liczne środowiska prawnicze i organizacje międzynarodowe.

Od tego czasu decyzje nowej KRS, m.in. w sprawie powoływania nowych sędziów, są kwestionowane. Naczelny Sąd Administracyjny jesienią 2018 r. wstrzymał wykonanie kilku uchwał KRS z wnioskami o powołanie sędziów SN i zadał w tej sprawie pytania prejudycjalne Trybunałowi Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Także sam SN zadał pytania prejudycjalne TS UE, m.in. co do zdolności nowej KRS do wykonywania konstytucyjnego zadania stania na straży niezależności sądów.