Pogoń za sławą czy artystyczne nowatorstwo

Krakowski MOCAK prezentuje znany, acz kontrowersyjny, cykl Andy'ego Warhola „Dziesięć portretów Żydów XX wieku".

Aktualizacja: 25.05.2015 22:04 Publikacja: 25.05.2015 21:02

„Dziesięć portretów Żydów XX wieku”, wystawa czynna do 30 sierpnia

„Dziesięć portretów Żydów XX wieku”, wystawa czynna do 30 sierpnia

Foto: Mocak

Twórca pop-artu lubił portretować aktorów, gwiazdy rocka, polityków, ludzi, których kreował na idoli popkultury. W latach 60. utrwalił Marilyn Monroe, Liz Taylor, Jackie Kennedy, w następnej dekadzie m.in. Micka Jaggera. Serię „Dziesięciu portretów Żydów" stworzył w latach 1979–1980 na zamówienie Ronalda Feldmana.

Prace nad tymi kolażami, potem grafikami i obrazami poprzedził długi okres selekcji. Rozważono 100 kandydatur, by ostatecznie wybrać dziesięć czołowych żydowskich postaci literatury (Franz Kafka, Gertrude Stein), filozofii (Martin Buber), muzyki (George Gershwin), teatru (Sarah Bernhardt), prawa (Louis Brandeis), polityki (Golda Meir), medycyny (Zygmunt Freud), nauki (Albert Einstein), filmu (bracia Marx). Wizerunki trójki tych ostatnich (Groucho, Chico i Harpo) na jednej z prac powiększają liczbę sław właściwie do 12 postaci.

Na początku projektu Andy Warhol zanotował w dzienniku: „Rupert i ja pracujemy nad dziesięcioma sławnymi Żydami. Nie zdecydowałem jeszcze z całą pewnością, kto to będzie. Może Woody Allen, Charlie Chaplin, Freud, Modigliani, Martin Buber. Kim jest Martin Buber?".

Początkowo Warhol zamierzał zatytułować cykl „Żydowscy geniusze". Seria odniosła wielki sukces komercyjny, mimo że głosy krytyków dalekie były od entuzjazmu. Artyście zarzucano cynizm i pogoń za zyskiem.

Hilton Kramer z „The New York Times" twierdził, że wartość prac jest równa zeru, bo są tandetne, a „sposób, w jaki Warhol wykorzystuje żydowskie tematy, bez okazywania najmniejszego zrozumienia ich znaczenia, jest obraźliwy". Z perspektywy czasu wyraźniej widać, że Warhola naprawdę nie interesowała „żydowskość" tematu, lecz fakt, że byli to sławni ludzie.

W tym cyklu w sposób innowacyjny używa on natomiast różnych technik. W MOCAK oglądamy wcześniejszą wersję, wykonaną techniką serigrafii na papierze. Warhol warstwami nakładał odbitki zmodyfikowanych fotografii, rysunek i papierowe abstrakcyjne kolorowe kwadraty czy prostokąty, tworząc niepowtarzalne kompozycje, wyprzedzające komputerowe wariacje. W późniejszej wersji przenosił serigrafie na płótno i wprowadzał kolejne zmiany.

Te portrety są znakiem czasów. Podobnie zresztą jak dołączony do pokazu autoportret Warhola, którym ten siebie także kreuje na ważną postać sztuki XX wieku.

Rzeźba
Rzeźby Abakanowicz wkroczyły na Wawel. Jej drapieżne ptaki nurkują wśród drzew
Rzeźba
Salvador Dalí : Rzeźby mistrza surrealizmu
Rzeźba
Ai Weiwei w Parku Rzeźby na Bródnie
Rzeźba
Ponad dwadzieścia XVIII-wiecznych rzeźb. To wszystko do zobaczenia na Wawelu
Materiał Promocyjny
Mieszkania na wynajem. Inwestowanie w nieruchomości dla wytrawnych
Rzeźba
Lwowska rzeźba rokokowa: arcydzieła z muzeów Ukrainy na Wawelu