Ambicje menedżerek sprzyjają zmniejszaniu luki płacowej

Nowa Zelandia, Luksemburg i Słowenia – te kraje wypadają najlepiej spośród 33 państw OECD pod względem warunków pracy dla kobiet i ich aktywności zawodowej. Tak wynika z udostępnionego „Rzeczpospolitej” tegorocznego raportu Women in Work Index, który przygotowuje firma doradcza PwC.

Polska utrzymała 11. pozycję w tym zestawieniu, które bierze pod uwagę dane dotyczące różnic w wynagrodzeniu kobiet i mężczyzn (gender pay gap), aktywności zawodowej i stopy bezrobocia w obu tych grupach oraz liczby osób pracujących w pełnym wymiarze godzin i na część etatu. Jak zaznaczają eksperci PwC, Polska zdecydowanie wyprzedza tu większość państw naszego regionu, w tym Czechy, które znalazły się na 21. pozycji, czy Węgry (22.).

Ślad pandemii

Raport, który obejmuje dane za 2020 r. potwierdza, że również w grupie najbardziej rozwiniętych państw należących do OCED pandemia Covid-19 miała znaczący negatywny wpływ na aktywność i sytuację zawodową kobiet. Jak zwracają uwagę eksperci PwC, po raz pierwszy w swej dziesięcioletniej historii Women in Work Index zanotował spadek – do 64 punktów z 64,5 pkt rok wcześniej.

Był to efekt wzrostu bezrobocia i spadku zatrudnienia wśród kobiet – w pierwszym roku pandemii w krajach OECD liczba bezrobotnych wzrosła wśród nich o ok. 4,3 mln, a kolejne 3,2 mln kobiet opuściło rynek pracy – często po to, by sprostać zwiększonym (m.in. przez zdalną edukację) obowiązkom rodzinnym. Jak jednak szacują eksperci PwC, faktyczna „luka Covid-19”, czyli różnica między utratą miejsc pracy a prognozami wzrostu zatrudnienia sprzed pandemii, jest dużo większa. Gdyby nie koronawirus, to liczba kobiet aktywnych na rynku pracy byłaby o 5,2 mln większa.

Polska jest jednym z państw OCED, gdzie negatywny wpływ pandemii na rynek pracy, w tym na sytuację kobiet, nie był tak znaczący za sprawą miliardów z rządowych tarcz antykryzysowych. Wskaźnik zatrudnienia kobiet wzrósł w 2020 r. do 63,6 proc. (o 0,2 pkt. proc. od 2019 r.), a bezrobocie wśród pań spadło z 3,7 do 3,3 proc.

Słaby głos w debacie

Przy dobrej koniunkturze na rynku pracy zmniejszyła się też luka płacowa, czyli zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć (na niekorzyść kobiet), które w 2020 r. wynosiło w Polsce 6,5 proc. wobec 8,5 proc. rok wcześniej. Oznacza to jeden z najlepszych wyników (szóste miejsce) wśród 33 badanych państw OECD.

Opublikowana niedawno analiza GUS wykazała, że jesienią 2020 r. luka płacowa w niektórych grupach zawodowych przekraczała 30 proc., a wśród specjalistów średnio sięgała prawie 12 proc. Wpłynęły na to na przykład różnice płac w IT, gdzie kobiety zarabiały średnio 18,5 proc. mniej od mężczyzn, którzy częściej pracują w najlepiej opłacanych specjalizacjach (programowanie, cybersecurity).

Jak jednak wynika z analizy danych z KRS, którą przeprowadziła wywiadownia gospodarcza Dun & Bradstreet, negatywny wpływ pandemii na pozycję zawodową kobiet widać w spadku ich udziału we władzach spółek. Podczas gdy w 2020 r. panie zajmowały 30 proc. stanowisk członków zarządów, to na koniec 2021 r. ich udział zmniejszył się do jednej czwartej. Spadł też do niespełna jednej piątej udział kobiet wśród prezesów (z prawie jednej czwartej rok wcześniej).

Olga Kozierowska, prezeska Fundacji Sukcesu Pisanego Szminką i pomysłodawczyni konkursu Bizneswoman Roku, wiąże to również z faktem, że głos kobiet jest słabo słyszalny w debacie publicznej. – Kobiety stanowią zaledwie jedną czwartą specjalistów z różnych dziedzin zapraszanych do wypowiedzi w mediach.W dodatku w ciągu ostatnich ośmiu lat liczba ta wzrosła tylko o nieznacznie – zwraca uwagę Kozierowska.

Przymus w dyrektywie

Inny czynnik, który może ograniczać kariery kobiet podsuwa ogłoszony ostatnio raport „Przywódczynie 3.0”, który na podstawie badania prawie 650 pracujących kobiet i mężczyzn przygotowały dr Marta Bierca, ekspertka SWPS, i Alicja Wysocka Świtała, partnerka zarządzająca Clue PR. Okazało się, że tylko 22 proc. kobiet zajmujących stanowiska menedżerskie uważa się za liderki (wśród mężczyzn – 36 proc.). W dodatku same kobiety nierzadko wolą mieć szefa niż szefową. Chociaż dla ponad połowy badanych menedżerów płeć przełożonego nie ma znaczenia, to 31 proc. kobiet i 40 proc. mężczyzn wolałaby szefa niż szefową.