Euro 2012: Manifestacja symboli reżimu komunistycznego jest zakazana

Organy ścigania nie mogą nie zauważać demonstracji komunistycznych symboli, ale w drobniejszych wypadkach mogą przejść do porządku.

Po kilku sprzecznych wypowiedziach polityków na temat ścigania ewentualnego demonstrowania symboli komunistycznych podczas Euro 2012 wypowiedział się Jarosław Gowin, minister sprawiedliwości. Na uwagę („Kontrwywiad RMF FM"), że za chwilę na ulicach Warszawy mogą się pojawić tysiące kibiców z Rosji w koszulkach z sierpem i młotem, odpowiedział:

– Wiem, że to, co powiem, nie spodoba się wielu słuchaczom, ale samo ubranie takiej koszulki, w świetle prawa, nie jest jeszcze propagowaniem komunizmu.

Powiedział też, że nie podejmie po Euro w tym względzie żadnych kroków prawnych, bo polskie prawo jest odpowiednio surowe, a żadne prawo nie wyeliminuje zachowań na jego pograniczu.

Chwiejne nieco prawo

Co mówią przepisy? Art. 256 kodeksu karnego stanowi, że kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwowy, podlega karze więzienia do lat dwóch. Tak samo ten, kto „w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, nabywa, przechowuje, posiada, prezentuje, przewozi lub przesyła druk, nagranie lub inny przedmiot" zawierający te treści.

Do 3 sierpnia 2011 r. ten przepis zawierał słowa: „albo będące nośnikiem symboliki faszystowskiej, komunistycznej lub innej totalitarnej", ale uchylił je Trybunał Konstytucyjny (sygn. K 11/10), uznając, że posłużono się w tym fragmencie nieprecyzyjną techniką legislacyjną, że przepis nie zawierał listy symboli, których propagować nie można. I chociaż TK lwią część przepisu zostawił i nie stwierdził, by miał coś przeciwko ściganiu symboli totalitarnych ideologii, to część prawników zaczyna mieć wątpliwości.

– To skrócenie stawia pod znakiem zapytania cały przepis – mówi prof. Stanisław Waltoś. – Można jednak bronić poglądu, że chodzenie po ulicy z symbolem sierpa i młota jest propagowaniem ideologii komunistycznej, tak jak pokazywanie swastyki – faszyzmu.

Ścigać czy pouczać

Łagodniej na to patrzy adwokat Łukasz Chojniaka, karnista z UW: – W mojej ocenie zakaz rozpowszechniania nośników symboli treści komunistycznych został w ogóle usunięty wyrokiem TK. Można się tylko zastanowić, czy sierp i młot nie jest propagowaniem „innego totalitarnego ustroju państwa". Uważam, że odpowiedź jest negatywna, tym bardziej że to symbol zarówno z czasów Stalina, jak i Gorbaczowa.

Co ma więc robić policja czy prokuratura? Zdaniem adwokata Bogusława Kosmusa z Gdańska odwoływanie się do sentymentów komunistycznych to swoisty folklor, który nie powinien być ścigany ze względu na znikomą szkodliwość społeczną. Oddziaływanie tych emblematów jest bowiem obecnie żadne – inaczej niż z faszystowskich, które mają pewną żywotność.

Wszyscy nasi rozmówcy nie wykluczają ścigania ewidentnie demonstracyjnych zachowań.

Prof. Waltoś przypomina, że polskie prawo nie zna prawnego oportunizmu, tak więc policja czy prokuratura nie może odstąpić od ścigania przestępstwa. – Czy eksponowanie swastyki by tolerowała? – pyta retorycznie profesor, dodając, że organy ścigania mogą odwoływać się do znikomej szkodliwości czynu, gdy ktoś incydentalnie używa tych symboli.