Trybunał orzeknie w sprawie zgodności art. 101 § 1 zdanie 1 ustawy z 24 sierpnia 2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości uchylenia prawomocnego mandatu karnego, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą przepisu prawnego stanowiącego podstawę ukarania za wykroczenie w postępowaniu mandatowym, z art. 190 ust. 4 konstytucji (sygn. K 23/13).
Problem konstytucyjności braku regulacji prawnej umożliwiającej wzruszenie prawomocnego mandatu karnego w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność z konstytucją przepisu stanowiącego podstawę prawną ukarania za wykroczenie w postępowaniu mandatowym pojawił się w związku ze sprawami badanymi przez rzecznika praw obywatelskich.
Postępowanie mandatowe jest jednym z trzech – obok przyspieszonego i nakazowego – postępowań szczególnych przewidzianych w kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia. Przedmiotowo obejmuje sprawy prowadzone o wykroczenia, które zagrożone są karą grzywny.
Prawomocność mandatu karnego, jak podkreśla wnioskodawca, rodzi szereg konsekwencji nie tylko na płaszczyźnie prawnokarnej, ale i rzutuje na sytuację prawną jednostki w kontekście m.in. reżimu odpowiedzialności cywilnoprawnej. Mandat karny rozstrzyga o odpowiedzialności sprawcy czynu, nie można zatem prowadzić kolejnego postępowania o to samo wykroczenie tej samej osoby, bo postępowanie co do tego samego jej czynu już zostało prawomocnie zakończone. Co więcej, przyjęty mandat karny podlega wykonaniu wpływając na sytuację majątkową sprawcy wykroczenia, który uzyskuje w ten sposób status osoby ukaranej.
Uprawomocnienie się mandatu karnego wpływa także na prawo cywilne w postaci odpowiedzialności odszkodowawczej osoby ubezpieczonej i podmiotu prowadzącego działalność ubezpieczeniową. W praktyce bowiem mandat karny stanowi podstawę wypłaty sumy odszkodowania pokrzywdzonemu, który odniósł szkodę np. wskutek kolizji drogowej spowodowanej przez osobę ubezpieczoną.