Sondażowy zawrót głowy

W ostatnim czasie ankieterzy CBOS, którzy przeprowadzają sondaże w domach respondentów, zostali wyposażeni w specjalne urządzenie. Podczas badania nie trzeba zdradzać ankieterowi swoich preferencji politycznych, można zaznaczyć je dyskretnie na ekranie komputera. To jedyne w ten sposób utajnione pytanie w liczącej kilkadziesiąt stron ankiecie.

Efekty? – Wyniki niewiele się zmieniły – przyznaje Beata Roguska, kierownik zespołu badań społeczno-politycznych w CBOS. Jej firma spotyka się ostatnio z krytyką z powodu dużych różnic w porównaniu z innymi pracowniami. A ponieważ zwierzchnictwo nad CBOS sprawuje premier, a w sondażach tego ośrodka dobrze wypadają rządzący, spór przybiera wymiar polityczny.

W dotychczas opublikowanych marcowych sondażach poparcia dla partii politycznych w zależności od pracowni, a nawet metody badania, są różni liderzy. PiS prowadzi w badaniu ankietowym (realizowanym w domu respondenta) TNS Polska i telefonicznym Millward Brown. W pozostałych pomiarach, w tym, telefonicznym sondażu TNS Polska dla TVP, prowadzi PO.

O ile jednak wyniki PiS wahają się od 29 do 34 proc., o tyle dużo większy rozstrzał jest w rezultatach PO (30 do 46 proc.). Najbardziej na korzyść rządzących odstaje badanie CBOS. Do tego stopnia, że firma zdecydowała się na bezprecedensowy ruch. W marcu opublikowała drugi sondaż, w którym PO ma 42 proc. poparcia.

– Byliśmy ciekawi, na ile ten wynik się potwierdzi. Czteropunktowa zmiana mieści się w granicy błędu – przekonuje Roguska z CBOS.

Problem dotyczy także preferencji prezydenckich. W marcu poparcie dla Bronisława Komorowskiego wynosiło między 41 a 51 proc. Podobna różnica była w notowaniach Andrzeja Dudy (20–31 proc.).

Nie wszyscy przedstawiciele branży badawczej są przekonani, że takie różnice są problemem. – Nie ma co szukać sensacji. Trzeba patrzeć na trendy w poszczególnych pracowniach – uważa Urszula Krassowska z TNS Polska.

Jej firma zrzeszona jest w OFBOR (podobnie jak m.in. Millward Brown, CBOS i GFK Polonia). Choć organizacja zamierza wprowadzić rozwiązania poprawiające porównywalność sondaży, to Marcin Kujawski z Millward Brown i zarządu OFBOR uważa, że odstaje tylko jedna pracownia (CBOS). – Pozostałe mają porównywalne wyniki. Precyzja sondaży nie jest laserowa – przekonuje.

Innego zdania jest Marcin Duma ze współpracującego z „Rzeczpospolitą" IBRiS, który do OFBOR nie należy. – Dziesięć punktów różnicy pomiędzy notowaniami w różnych pracowniach to przepaść – przekonuje. Jego zdaniem należy ujednolicić metodologię lub wyedukować społeczeństwo tak, by potrafiło „czytać" wyniki.

Teraz bowiem porównuje się sondaże telefoniczne i ankietowe. – Przez telefon lepiej wypada PiS, a gdy ankieter jest w domu respondenta – PO. To może wynikać z tego, że ta partia ma większą możliwość poszerzania poparcia i wskazują ją ci, którzy nie pójdą na wybory, ale mówią, że to zrobią, by lepiej się zaprezentować – ocenia Roguska z CBOS.

Statystyk dr hab. Mirosław Szreder zauważa, że poradził sobie z tym m.in. Instytut Gallupa z USA. – W dodatkowych pytaniach sprawdza prawdziwość deklaracji, np. bada, czy respondent wie, gdzie jest lokal wyborczy – wskazuje ekspert.