Po pierwsze, rynek pracy, panowie politycy

Wypowiedzi polityków na temat rynku pracy wprawiają ekonomistów w konsternację. Mamy tu swobodne obchodzenie się z faktami, z prawdą. Z błędnej diagnozy, ze schlebiania populizmowi biorą się księżycowe propozycje.

Co jest największym mankamentem polskiego rynku pracy wg polityków? Niskie płace, zbyt długi czas pracy, za długi okres pracy zawodowej niezbędny do uzyskania świadczeń itp. Stąd wszystkie te pomysły: wzrostu płacy minimalnej, minimalnych stawek godzinowych, wzrostu kwoty wolnej, skrócenia wieku emerytalnego, renty obywatelskiej, dodatków na dzieci, dodatków do dodatków na dzieci, uruchomienia przez bank centralny programu QE [luzowania ilościowego – red.]. Większość z nich jest totalnie odklejona od rzeczywistości. Spora część – kompromitująca i odsłaniająca ekonomiczną ignorancję autorów.

Płace już rosną

Od dobrych trzech lat mamy przyspieszenie tempa wzrostu realnych wynagrodzeń. Bo tak działa procykliczność. Wynagrodzenia są procykliczne: w długim okresie zależą od dynamiki wzrostu gospodarczego. Chcecie wzrostu wynagrodzeń dla pracowników? Dajcie gospodarce kopa.

Przeszkody strukturalne

Co jest realnym problemem polskiego rynku pracy? Strukturalne niedopasowanie popytu i podaży, demografia, nadmierna dualizacja tego rynku, wysokość klina podatkowego, nieefektywny system promocji zatrudnienia i kształcenia zawodowego, niefunkcjonalny i nadpsuty system emerytalny.

Podaż pracy w Polsce spada. Załamał się trend wzrostowy widoczny od 2007 r. Przyczyny? Mniejsza liczba osób w wieku produkcyjnym i brak pracy dla ludzi w wieku przedemerytalnym. Przy czym dodajmy od razu: nie ma substytucji między wchodzącymi na rynek pracy i wypchniętymi z rynku pracy na emerytury [wypychając starszych na emeryturę, nie zostawiamy miejsc pracy dla młodych – red.].

Spadek bezrobocia, którym tak się szczycimy, jest w dużym stopniu zasługą mniejszej aktywności zawodowej Polaków. Zamiast popiskiwać z radości o spadającej stopie bezrobocia, popatrzmy na indeks wykorzystania czynnika pracy. Mamy tu wyraźny spadek intensywności wykorzystania czynnika pracy. W okresie kryzysu ludzie pracują mniej, niżby chcieli. Tzw. job sharing powoduje, że mniej ludzi ląduje na bruku, ale też ci, którzy mają pracę, mniej zarabiają. Nie mówcie im, że wszyscy powinni zarabiać więcej. Tłumaczcie, co to znaczy solidarność.

Chcecie w sposób ubezpieczający interes finansów publicznych, a jednocześnie społecznie akceptowalny obniżyć klin podatkowy (parapodatkowe obciążenia pracy)? Pochylcie się z powagą nad propozycją PO, zgłoszoną rzutem na taśmę w fatalnym czasie kampanii wyborczej. Bo w tej propozycji jest asekurująca interes budżetu obniżka klina dla najuboższych. Krytykujcie. Wnoście poprawki. Ale ze zrozumieniem. I merytorycznie.

Wakatów coraz więcej

Mamy paradoks: hamujące tempo wzrostu aktywności zawodowej i rosnącą liczbę wakatów zgłaszanych przez pracodawców. Wyjaśnieniem tego zjawiska są zmiany w strukturze popytu na pracę i więcej ofert dla lepiej wykształconych.

Chcecie dać więcej miejsc pracy? Dajcie ludziom dobre wykształcenie. Dajcie porządny system permanentnego uczenia się, bo w niedalekiej już przyszłości jeden zawód na całe życie nie wystarczy.

Chcecie, żeby ludzie lepiej zarabiali? Skupcie się na dopasowaniu podaży do popytu na pracę. Bo gdy tego dopasowania nie ma, to wynagrodzenia muszą rosnąć w ślimaczym tempie. I nakazem tego nie zmienicie.

Skutki minimalnej stawki godzinowej

Chcecie wiedzieć, co będzie, gdy wprowadzicie minimalną stawkę godzinową za pracę w umowach cywilnoprawnych? Zachęcicie pracodawców do wprowadzenia ryczałtowego zwrotu od zatrudnionych kosztów wyposażenia ich stanowiska pracy. Tego też zakażecie?