Dobre podstawy do wzrostu

Do takiego wniosku doszli uczestnicy debaty „Wyzwania dla polskiej gospodarki 2016". Eksperci prognozują, że rządowy program 500+ będzie istotnym zastrzykiem dla naszych portfeli. Obawiają się jednak o wielkość inwestycji. Alarmują, że w Polsce zaczyna brakować rąk do pracy, a receptą na ten problem mogłaby być większa otwartość na imigrantów zza naszej wschodniej granicy.

– Ważnym wyzwaniem dla Polski w 2016 r. będzie utrzymanie wizerunku kraju atrakcyjnego dla zagranicznych inwestorów. Rynkiem rządzą instynkty stadne i należy ograniczać ryzyko zmasowanego odpływu kapitału – podkreśla Jan Krzysztof Bielecki, były premier, przewodniczący rady partnerów EY.

Konsumpcja to za mało

– Finanse publiczne w 2016 r. wydają się pod kontrolą i z tego punktu widzenia nie powinny stanowić zagrożenia dla naszej reputacji. Jeszcze większym wyzwaniem będzie natomiast sytuacja fiskalna w kolejnych latach w związku z kumulacją obietnic wyborczych – dodaje Bielecki. W ocenie Marcina Mrowca, głównego ekonomisty Pekao, w perspektywie najbliższych dwóch–trzech lat przeważą czynniki pozytywne. – Solidne 3,5-proc. tempo wzrostu gospodarczego w tym roku to bardzo dobry punkt wyjścia przyspieszenia w przyszłym roku. Polski wzrost jest obecnie napędzany przez konsumpcję, dla której dodatkowym impulsem powinien okazać się rządowy program 500+ – mówi.

Jego zdaniem trendy demograficzne będą w najbliższych latach działać pobudzająco na wzrost płac, bo przedsiębiorcy zaczynają odczuwać brak siły roboczej. Firmy będą zmuszone płacić wyższe wynagrodzenia. – W mojej ocenie nie odbije się to istotnie negatywnie na rentowności prowadzonych biznesów. W ostatnich latach wydajność rosła szybciej niż płace, teraz płace trochę dogonią wzrost produktywności. Większe płace będą natomiast stabilizować rozwój gospodarczy – dodaje.

Według Jakuba Borowskiego, głównego ekonomisty Credit Agricole, niskie uzwiązkowienie w Polsce, w znacznym stopniu wynikające ze wzajemnej niechęci związków zawodowych i pracodawców, może jednak ograniczać wzrost wynagrodzeń.

Ostrożnie z deficytem

Zdaniem prof. Witolda Orłowskiego, głównego doradcy ekonomicznego PwC, obecny rząd odziedziczył po poprzednikach gospodarkę w stanie „przyzwoitym". – Dysponujemy buforem bezpieczeństwa w postaci niskiego deficytu bilansu obrotów bieżących, innymi słowy, jest przestrzeń do jego zwiększenia bez poważnych zawirowań gospodarczych. Nie mam wątpliwości, że rząd będzie w stanie stymulować popyt konsumpcyjny. Mam jednak dużo większe obawy, czy będzie w stanie stymulować popyt inwestycyjny. Podniesienie kwoty wolnej od podatku może oznaczać bardzo duży ubytek po stronie dochodowej w samorządach, a to może się przełożyć na ich inwestycje – uważa.

Równie umiarkowanie do kwestii inwestycji podchodzą pozostali uczestnicy debaty. – Pytanie, jak szybko będą uruchamiane programy z nowej perspektywy unijnej. Ostrożnie można założyć, że w przyszłym roku inwestycje będą nie gorsze niż w tym roku – komentuje Mrowiec. Zdaniem ekspertów zapewnienie polskim przedsiębiorcom poczucia stabilizacji będzie dla rządu jednym z ważniejszych wyzwań. – Postulat uszczelnienia systemu podatkowego jest jak najbardziej słuszny, pod warunkiem, że będzie on realizowany tam, gdzie mają miejsce realne oszustwa – argumentuje Maciej Reluga, główny ekonomista BZ WBK.

Wyłaniający się plan oparcia wzrostu na konsumpcji rozmija się nieco w ocenie uczestników debaty z wypowiedziami ministra Morawieckiego. Opowiada się on za modelem wzrostu gospodarczego z wysoką stopą oszczędności krajowych, eksportem netto lepszym niż teraz oraz dodatkowo eksportem kapitału. – Luźna polityka fiskalna oraz program 500+ spowodują raczej spadek stopy oszczędności. Może się okazać, że w praktyce będzie realizowany scenariusz wzrostu nietrwałego, tzn. niezrównoważonego w dłuższej perspektywie – komentuje Borowski.

Eksperci wyrażają także obawy w kwestii deficytu budżetowego. – Strategia poprzedniego rządu polegała na tym, żeby deficyt sektora publicznego stopniowo ograniczać. Szło to opornie, jednak deficyt w wysokości 1 proc. PKB był celem ważnym i respektowanym. Wygląda na to, że teraz faktycznym celem jest deficyt stanowiący 3 proc. PKB, niezależnie od stanu koniunktury. Jest to stąpanie po cienkim lodzie, który pęknie w sytuacji silnego spowolnienia wzrostu gospodarczego – uważa główny ekonomista Credit Agricole.

Brakuje rąk do pracy

– Na podstawie prognozy GUS na lata 2015–2020 można uznać, że co roku z rynku pracy będzie ubywać ok. 80–90 tys. osób. Jeżeli wrócimy z wiekiem emerytalnym do poprzednich rozwiązań, to będzie ich ubywać dwa razy tyle – mówi Mrowiec. Obniżenie wieku emerytalnego w ocenie wszystkich ekspertów byłoby nierozsądne. Ich zdaniem musimy poprawić strukturę rynku pracy i skierować ludzi w te sektory, które tego najbardziej potrzebują, np. IT.

Jak poradzić sobie z brakiem wykwalifikowanych pracowników? Pierwsza rzecz to migracje powrotne. – Jeśli pojawią się w przyszłym roku, to będzie to raczej niewielki odsetek osób. Druga rzecz to jest imigracja. Są dane, które pokazują, że polscy przedsiębiorcy zgłaszają popyt na 400 tys. pracowników z Białorusi czy Ukrainy. Rząd ma w ręku instrumenty, aby odpowiedzieć na potrzeby firm. Jednym z nich jest Karta Polaka – proponuje Borowski. – Niewykorzystane zasoby pracy to pochodna nie tylko niedobrego podejścia do kwestii imigracji, ale także niewłaściwie działającego systemu edukacji – dodaje Orłowski.