Dwie podstawowe kontrole przeprowadza się raz w roku oraz co pięć lat. Różnią się między sobą zakresem. W trakcie rocznej kontroli sprawdza się stan konstrukcji, elewacji, przegląda się pomieszczenia, instalacje i urządzenia związane z ochroną środowiska (w tym służące gromadzeniu i utylizacji odpadów stałych, przewody wentylacyjne i kominowe i instalacje gazowe). Natomiast co pięć lat bada się m.in.: stan techniczny i przydatność do użytkowania obiektu budowlanego, jego estetykę, instalację elektryczną i piorunochronną w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków ochrony od porażeń, oporności izolacji oraz uziemienia instalacji i aparatów.
Kontrole te przeprowadza osoba z odpowiednimi kwalifikacjami. Głównie są to specjaliści z uprawnieniami do kierowania robotami budowlanymi. Od tej zasady są jednak wyjątki. Chodzi o kontrole instalacji piorunochronnych, gazowych, elektrycznych. Mogą przeprowadzać je osoby, które mają uprawnienia dozoru nad eksploatacją urządzeń i instalacji oraz sieci gazowych i energetycznych. Natomiast instalacje przewodów kominowych mogą kontrolować nie tylko osoby z uprawnieniami, ale też mistrzowie w rzemiośle kominiarskim. Sprawdzają oni przewody dymowe i grawitacyjne przewody spalinowe i wentylacyjne.
Na tym jednak lista kontroli się nie kończy. Właściciele i zarządcy obiektów o powierzchni zabudowy przekraczającej 2 tys. mkw. oraz budowli o powierzchni dachów co najmniej 1000 mkw. muszą jeszcze dwa razy w roku sprawdzać ich stan. Chodzi przede wszystkim o: hale produkcyjne oraz targowe, sklepy (w tym te w centrach handlowych), biurowce.
Prawo budowlane podaje terminy, w jakich trzeba te kontrole przeprowadzić: minimum dwa razy w roku – do 31 maja oraz do 30 listopada. Po tych kontrolach właściciele lub zarządcy nie muszą przesyłać protokołu do powiatowego nadzoru, ale muszą go o niej zawiadomić. Nadzór prowadzi rejestr takich kontroli.
