Koniec papierowych ksiąg wieczystych

Długie kolejki przed sądami wieczystoksięgowymi i roczny czas oczekiwania na założenie księgi wieczystej. Tak jeszcze było dziesięć lat temu.

– To już przeszłość. Średni czas oczekiwania na założenie księgi wieczystej oraz na wpis do niej to zaledwie kilka dni. Odpis zaś otrzymuje się od ręki – podkreśla prof. Jacek Gołaczyński, wiceminister sprawiedliwości. – W niektórych dużych miastach czeka się nieco dłużej, ale i tam czas ten jest sukcesywnie skracany. Stało się tak dzięki elektronicznym księgom wieczystym – uważa.

Udane zmiany

Operacja informatyzacji ksiąg rozpoczęła się 1 października 2003 r.

– Obecnie 17,5 mln ksiąg ma wersję elektroniczną, z czego 13,7 mln stanowią księgi przemigrowane (tzn. stworzono wersję elektroniczną księdze papierowej), a 3,8 mln to księgi nowe, założone już w formie elektronicznej – informuje prof. Gołaczyński. – Do przemigrowania pozostało jeszcze ok. 2 mln ksiąg – dodaje. Ministerstwo Sprawiedliwości ma ponadto ambitny plan, by proces ten zakończyć w przyszłym roku, a najpóźniej na początku 2014 r. To zaś oznacza, że już wkrótce papierowe księgi będą tylko wspomnieniem.

Są też minusy nowych rozwiązań

– Sprawy wieczystoksięgowe załatwia się obecnie szybko – przyznaje notariusz Robert Dor. – Ale niestety, elektroniczne księgi mają swoje wady – wskazuje. Opowiada, że wielu klientów przychodzi do niego tylko po to, by się dowiedzieć, o co chodzi w zawiadomieniu, które otrzymali z wydziału wieczystoksięgowego sądu albo w odpisie z księgi. – Rzeczywiście, dokumenty te dla osoby, która nie jest prawnikiem, mogą być mało czytelne – przyznaje.

Powodów takiego stanu jest kilka. Przede wszystkim, jak twierdzi Dor, objętość takiego odpisu. Często jest to kilkadziesiąt stron, ale zdarzają się również takie jak np. w wypadku garażu wielostanowiskowego, które liczą 300 i więcej stron. Wymienieni są w nim wszyscy współwłaściciele tego garażu, a w odpisie w dziale IV księgi można dowiedzieć się, na jaką kwotę hipoteki zabezpieczone są ich kredyty. Tymczasem konkretną osobę interesują tylko informacje, które jej dotyczą.

– W trakcie migracji, która objęła miliony ksiąg, popełniono liczne błędy. Niestety właściciele tego nie sprawdzają, a potem tracą czas, by wyjaśnić wszystkie wątpliwości – zwraca uwagę notariusz. – Niedawno w mojej kancelarii miało dojść do zawarcia aktu notarialnego przenoszącego własność mieszkania. Okazało się jednak, że księga zbywanej nieruchomości zawierała błędy i sfinalizowanie transakcji było długo niemożliwe. Zamiast Marii widniała Marianna, a ułamek dotyczący udziału w użytkowaniu wieczystym zapisano jako ułamek we własności.

Ministerstwo Sprawiedliwości planuje dalsze zmiany.

– Chcemy, żeby postępowanie wieczystoksięgowe było także prowadzone w formie elektronicznej – wskazuje prof. Gołaczyński.

E-wniosek o założenie

Ministerstwo proponuje, żeby notariusze składali wnioski o założenie księgi wieczystej lub o wpis wyłącznie elektronicznie, i to na specjalnym formularzu zaopatrzonym w podpis elektroniczny.

– Dokumenty stanowiące podstawę do załatwienia tych formalności zachowają tradycyjną, papierową formę – zapowiada prof. Gołaczyński. – Taki elektroniczny wniosek będzie zawierał projekt wpisu do księgi wieczystej, który referendarz sądowy lub sędzia zaakceptuje lub nie. Ta zmiana oznaczałaby, że nie trzeba będzie w ogóle czekać na wpis.