Jaki jest idealny dom do ogrzania

Po czym poznać projekt domu, który po wybudowaniu będzie trudno ogrzać?

Arch. Wojciech Pawlicki:

Rachunki za ogrzewanie budynku to jeden z głównych elementów kosztów eksploatacji: im więcej energii będziemy musieli dostarczyć do domu, tym więcej za nią zapłacimy, to oczywiste.

Dom zaprojektowany na planie prostokąta, przykryty dwuspadowym dachem, pozbawiony zbędnych wykuszy czy lukarn, zawsze będzie bardziej ekonomiczny do ogrzania niż dom oparty na planie wielokąta, z wieloma wystającymi detalami i skomplikowanym dachem i dużymi przeszkleniami, które w okresie zimowym powodują ucieczkę ciepła z budynku, a latem nadmierne nagrzewanie wnętrza, przez co potrzeba więcej energii na schłodzenie pomieszczeń.

Jakie cechy powinien mieć idealny do ogrzania budynek?

Prostota rozwiązań zawsze sprzyja ograniczeniu tzw. trudnych miejsc w budynku, m.in. eliminacji mostków cieplnych oraz zmniejszeniu kubatury do ogrzania.

Typowymi cechami budynku energooszczędnego są: zwarta bryła o jak najmniejszej ilości załamań elewacji i dachu oraz ilość i wielkość przeszkleń dopasowana do kierunków świata oraz funkcji budynku, a także maksymalnie dwie kondygnacje bez podpiwniczenia.

Najlepiej, gdyby dach był płaski, czyli bez załamań i przeszkleń. Stosunek powierzchni budynku do jego kubatury powinien być jak najmniejszy.

Natomiast rozplanowanie funkcji budynku oraz dopasowanie jej do kierunków świata powoduje jak najlepszą absorpcję energii słonecznej do zewnątrz. Z kolei dopasowanie ilości i wielkości okien do funkcji budynku oraz stron świata sprzyja odpowiedniemu nasłonecznieniu tych pomieszczeń, w których mieszkańcy przebywają najczęściej.

Warto też sprawdzić, jaki rodzaj wentylacji przewidzieli autorzy projektu. Wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła ułatwi bowiem efektywne wykorzystanie energii i zmniejszy rachunki za ogrzewanie.

Jaki projekt na pewno nie sprzyja wybudowaniu domu energooszczędnego?

Dom energooszczędny powinien zużywać dużo mniej energii, niż wynika to z aktualnie obowiązujących warunków technicznych – maksymalnie – 60 kWh/mkw./rok, a najlepiej w okolicach 40 kWh/mkw./rok.

Oznacza to, że wybierając projekt, na podstawie którego będzie można taki dom zbudować, trzeba zwrócić uwagę na kilka elementów. Najważniejszym kryterium oceny powinny być bryła i kształt budynku, ponieważ stosunek powierzchni przegród zewnętrznych do kubatury domu powinien być jak najmniejszy.

W myśl tej zasady zawsze lepszym rozwiązaniem będzie dom parterowy z użytkowym poddaszem (i najlepiej z dwuspadowym dachem) lub piętrowy niż dom parterowy.

A w przypadku domu pasywnego, jakich rozwiązań trzeba unikać już na etapie projektu?

Budynki pasywne są szczególnym przypadkiem domów energooszczędnych, których roczne zapotrzebowanie energetyczne nie przekracza 15 kWh/mkw.  W tym wariancie budynki powinny być szczególnie proste w wyrazie i doskonale dopasowane do naturalnych walorów działki, czyli ukształtowania terenu, naturalnego zacienienia, ustawienia budynku względem stron świata.

Dom pasywny to oszczędna architektura bez kominów. Domy budowane w tak rygorystycznym standardzie wymagają podobnych rozwiązań projektowych, m.in. takich jak: staranne ocieplenie i zaizolowanie wszystkich przegród, wyeliminowanie mostków cieplnych, zadbanie o szczelność, zaplanowanie wentylacji mechanicznej z rekuperacją w standardzie, przewidzenie możliwości biernego pozyskiwania energii naturalnej, np. energii słońca dzięki umieszczeniu dużych przeszkleń od strony południowej. Konieczne jest też zminimalizowanie otworów na elewacji północnej oraz zadbanie o jej akumulowanie – np. w ścianach.

Domy pasywne korzystają z wytworzonych przez budynek nadwyżek energii, wliczając w ten bilans nie tylko energię słoneczną i urządzania elektryczne, ale również domowników i odzysk ciepłego powietrza pochodzącego z wentylacji.

Po czym poznać dobry projekt dobrego domu – co powinien zawierać i jakie rozwiązania powinny w nim być zastosowane?

Dobry projekt domu powinien zawierać wszystkie podstawowe składowe: część architektoniczną, część konstrukcyjną oraz część instalacyjną. Dobrze zaprojektowany budynek zagwarantuje odpowiednią wielkość wszystkich pomieszczeń oraz ich funkcjonalne rozmieszczenie względem siebie. Dodatkowo trzeba zadbać też o wystarczającą wysokość poszczególnych kondygnacji.

Dobra dokumentacja opiera się na zastosowaniu nowoczesnych materiałów i technologii, nie zawiera niezabezpieczonych mostków cieplnych, podaje jasno wartości współczynników cieplnych wszystkich przegród oraz końcowe zapotrzebowanie budynku na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody użytkowej.

Projekt domu energooszczędnego to taki, który pokaże nam, jak w zaproponowanym zestawie materiałowym uzyskać dobry standard efektywności cieplnej, przynajmniej na poziomie 60 kWh/mkw/rok.

Każda dokumentacja powinna zawierać świadectwo charakterystyki energetycznej, które pomoże nam zorientować się w przyszłych kosztach ogrzewania budynku.

Ile spośród projektów gotowych – jaki procent tych sprzedawanych dziś na rynku –  rzeczywiście nadaje się do budowy energooszczędnych domów?

Jeśli przyjmiemy, że domem energooszczędnym jest budynek zużywający nie więcej niż 60 kWh/mkw./rok, to na rynku znajdzie się sporo projektów gotowych spełniających to kryterium.

Jeśli założymy jednak, że domem energooszczędnym jest budynek opisany w programie Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, który przyjął 40 lub 15 kWh/mkw./rok, wtedy okaże się, że tych projektów brakuje.

Szczegółowe warunki programu dopłat do kredytów NFOŚiGW postawiły szereg różnych kryteriów, które muszą spełniać dokumentacje domów energooszczędnych, ubiegających się o dofinansowanie. Aktualnie nie ma projektów gotowych spełniających te kryteria wprost. Najbliższe temu standardowi są projekty gotowe pracowni MTM Styl z Białegostoku, które przygotowano z myślą o tym programie.

Szukając projektów domów energooszczędnych, warto zwracać uwagę na specjalne kolekcje pojawiające się w ofertach architektów, których wyznacznikiem powinien być wskaźnik zużycia energii do ogrzania budynku oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej.

Pułapki, w jakie najczęściej wpadają niedoświadczeni inwestorzy, to...

Najczęstszą pułapką, w którą wpadają początkujący inwestorzy, są detale architektoniczne i elementy wpływające mocno na wizualny odbiór budynku z zewnątrz. Bardzo często w momencie podejmowania decyzji związanych z charakterem architektury inwestor popada w pierwsze konflikty z architektem.

Na przykład panie planujące swój dom nie wyobrażają sobie go bez balkonu nad wejściem lub bez lukarny na poddaszu. Natomiast panowie, kładąc duży nacisk na parametry energetyczne domu, starają się ograniczać detale wpływające na utratę ciepła.

Warto na etapie tworzenia projektu przeanalizować swoje oczekiwania i zastanowić się nad wyborem takiego domu, który z jednej strony sprosta naszym gustom i potrzebom, a z drugiej nie nadweręży rodzinnego budżetu podczas eksploatacji budynku.