Odbiorcy muszą wiedzieć o planowanych wyłączeniach prądu

Czy w zderzeniu z takim monopolistą, jakim ciągle jest w Polsce producent i dostawca energii elektrycznej, przeciętny odbiorca prądu jest bezradny?

Miłosława Wach: Pozycja przedsiębiorstw energetycznych w zderzeniu z drobnymi odbiorcami, w szczególności takimi jak gospodarstwa domowe, jest niewątpliwie bardzo silna. Ustawicznie jednak podejmowane są działania, które mają na celu ograniczenie dysproporcji stron przez przyznanie odbiorcom w gospodarstwach domowych dodatkowych uprawnień, jak również nałożenie na przedsiębiorstwa energetyczne szczególnych obowiązków informacyjnych względem drugiej strony umowy.

Dokonana ustawą z 26 lipca 2013 r. (DzU z 2013 r., poz. 984) nowelizacja ustawy – Prawo energetyczne również miała na celu wzmocnienie pozycji konsumenta energii elektrycznej. Przykładowo, w myśl wprowadzonych tą ustawą przepisów sprzedawca energii elektrycznej informuje odbiorcę w gospodarstwie domowym o jego prawach, w tym sposobie wnoszenia skarg i rozstrzygania sporów.

Ponadto sprzedawca energii elektrycznej obowiązany jest do doręczenia odbiorcy w gospodarstwie domowym oraz opublikowania w miejscu powszechnie dostępnym kopii zbioru praw konsumenta energii elektrycznej, czyli sporządzonego przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki i zatwierdzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów zbioru praktycznych informacji o prawach konsumentów energii elektrycznej.

Jeśli prądu nie było długo, klient może domagać się od dostawcy bonifikaty

To właśnie lektura tego zbioru oraz dokładna analiza naszej umowy  – sprzedaży, dystrybucyjnej albo też kompleksowej – może być pierwszą wskazówką, jak wyjść obronną ręką z konfrontacji z przedsiębiorcą energetycznym.

Co można zrobić, gdy dostawca energii nie zapewnia ciągłości dostaw prądu?

Trzeba pamiętać, że rozporządzenie z 4 maja 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego czyni rozróżnienie na planowane oraz nieplanowane przerwy w dostawie energii elektrycznej.

Znajduje to swoje odzwierciedlenie w podpisywanych z odbiorcami energii umowach.

W odniesieniu do odbiorców w gospodarstwach domowych jednorazowa  przerwa planowana nie może trwać dłużej niż 16 godzin, a przerwa nieplanowana ?– nie dłużej niż 24 godziny. Również suma czasu trwania planowanych przerw dłuższych niż 3 minuty, a nie dłuższych niż 24 godziny, nie powinna przekraczać w skali roku 35 godzin.

Przerwy jednorazowe nieplanowane nie powinny z kolei trwać w sumie więcej niż 48 godzin w roku.

Ze względu na obowiązujące unormowania prawne i umowne w razie zaistnienia przerwy w dostawach podstawowym prawem, ale i obowiązkiem klienta – odbiorcy energii – jest niezwłoczne poinformowanie przedsiębiorcy energetycznego o zaistniałej przerwie na jeden z przewidzianych w umowie sposobów.

Dostawca prądu musi informować odbiorcę o przerwach w dopływie energii, i to z co najmniej pięciodniowym wyprzedzeniem

Jak to zrobić?

Umowy dopuszczają alternatywne sposoby dokonywania zgłoszeń i reklamacji, stąd też oprócz telefonicznego zgłoszenia przerwy warto się pokusić o złożenie zawiadomienia drogą elektroniczną, a w ostateczności – w formie pisemnej. Pomoże to nam udokumentować fakt i moment zgłoszenia.?Na gruncie norm prawa energetycznego czas trwania niezapowiedzianej przerwy w dostawie energii liczy się od momentu uzyskania przez przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii elektrycznej informacji o przerwie.

Warto też wiedzieć, że przedsiębiorstwa energetyczne w zakresie standardów jakościowych obsługi klientów mają obowiązek przyjmowania przez całą dobę naszych zgłoszeń dotyczących zakłóceń w dostarczaniu energii, niezwłocznego przystępowania do usuwania zakłóceń oraz udzielania odbiorcom – na ich żądanie – informacji o przewidywanym terminie wznowienia dostarczania energii w razie awarii.

Jakie instytucje chronią prawa indywidualnego odbiorcy prądu?

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (URE) ma uprawnienia do nałożenia na przedsiębiorstwo energetyczne kar pieniężnych za nieutrzymanie swojej infrastruktury w sposób pozwalający na zapewnienie ciągłości dostaw lub inne działania niezgodne z prawem, koncesją czy zatwierdzoną taryfą.

Kara pieniężna może być nałożona zatem również za nieprzyznawanie odbiorcom określonych w taryfie bonifikat z tytułu niedotrzymania parametrów jakościowych dostarczanej energii, np. przekroczenia dopuszczalnej długości przerw w dostarczaniu energii elektrycznej.

W razie powtarzalnego naruszania przez przedsiębiorstwo energetyczne naszych wynikających z umowy uprawnień mamy prawo zgłosić to prezesowi URE. Nie doprowadzi to jednak bezpośrednio do załatwienia naszej indywidualnej sprawy. Wymierzona przedsiębiorstwu energetycznemu w takim trybie kara pieniężna może wpłynąć jednak na poprawę jakości usług ukaranego podmiotu.

Trzeba mieć jednocześnie świadomość, że postępowanie w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej przez prezesa URE może się ciągnąć latami na skutek odwołania ukaranego podmiotu, a indywidualny odbiorca energii elektrycznej nie będzie jego stroną.

Co może zrobić UOKiK w takiej sytuacji?

Również prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ma swoje funkcje w zakresie ochrony praw odbiorcy energii elektrycznej. Na poziomie podpisywanych przez nas umów z przedsiębiorstwami energetycznymi –  czuwa on nad tym, by nie znalazły się w nich niedozwolone klauzule umowne, czyli takie, które w sposób rażący naruszają zasadę równości stron umowy. Prezes URE ma z kolei uprawnienie do nakładania kar pieniężnych na przedsiębiorców, którzy takie klauzule stosują.

W przypadku naszych indywidualnych spraw i wątpliwości możemy się jednak zwrócić do powiatowych rzeczników konsumentów, do których zadań należy zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów. Energetyka jest jedną z tych dziedzin, w których prowadzone jest drogą telefoniczną wyspecjalizowane poradnictwo rzeczników konsumentów. Powinni nas oni poinstruować między innymi, jak dochodzić swoich praw w razie przerw w dostawie energii. Pamiętajmy też, że obowiązek udzielenia tej informacji klientom ciąży na samych spółkach energetycznych.

Jak wycenić straty związane z niedziałaniem lodówki i popsuciem się w związku z tym jedzenia, brakiem możliwości korzystania z kuchenki, zatrzymującą się pralką, awariami urządzeń na prąd itd. na skutek przerw w dostawie prądu?

Zanim przystąpimy do dochodzenia szkód na zasadach ogólnych, warto mieć na uwadze, że prawo energetyczne przewiduje obowiązkowy system bonifikat dla odbiorcy z tytułu niedotrzymania parametrów jakościowych, w tym warunków ciągłości dostarczanej energii.

Bonifikaty powinny zatem zostać udzielone przez przedsiębiorstwo energetyczne w przypadku przekroczenia dopuszczalnego czasu trwania przerw. Postanowienia w tym przedmiocie są obowiązkowym elementem umowy dystrybucyjnej i kompleksowej. Wysokość takich bonifikat określa taryfa każdego operatora sieci dystrybucyjnej dostępna na jego stronie internetowej.

Dlatego też w przypadku wystąpienia przerw w dostawie energii po ich zgłoszeniu powinniśmy złożyć w trybie przewidzianym umową pisemny wniosek o przyznanie stosownej bonifikaty do przedsiębiorstwa energetycznego, z którym mamy podpisaną umowę.

Czy odszkodowanie także przysługuje?

Możliwość wnioskowania o bonifikatę nie wyłącza uprawnienia klienta do dochodzenia odszkodowania na zasadach ogólnych. Trzeba mieć jednakże na uwadze, że w takim przypadku to na nas ciąży ciężar dowodu.

Opierając nasze roszczenie na odpowiedzialności z tytułu nienależytego wykonania umowy, wykazać musimy, że zaszło zdarzenie wywołujące szkodę, tj. przerwa w dostawie prądu, fakt niewykonania zobowiązania przez drugą stronę umowy, wysokość szkody oraz związek przyczynowy pomiędzy nienależytym wykonaniem zobowiązania a szkodą. Przykładowym sposobem udowodnienia wysokości szkody jest przedstawienie rachunków za popsute produkty spożywcze.

Wniesienie ewentualnego pozwu cywilnego powinno zawsze poprzedzać pisemne wezwanie do zapłaty odszkodowania skierowane do przedsiębiorstwa energetycznego, z którym łączy nas umowa.