Użytkownik wieczysty nie może podzielić nieruchomości i zrzec się prawa do jej części

Użytkownik wieczysty nie może podzielić nieruchomości i zrzec się prawa do jej części.

Aktualizacja: 16.03.2015 07:10 Publikacja: 16.03.2015 06:47

Użytkownik wieczysty nie może podzielić nieruchomości i zrzec się prawa do jej części

Foto: www.sxc.hu

Sąd Najwyższy podjął uchwałę ważną dla użytkowników wieczystych, gmin i Skarbu Państwa. Chodzi o podział użytkowania wieczystego bez zgody właściciela działki, a następnie zrzeczenie się jego części. Zdaniem SN użytkownik wieczysty nie może samodzielnie dokonywać tego rodzaju podziału.

Uchwała była odpowiedzią na pytanie prawne Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim. Rozstrzygał on spór pomiędzy spółdzielnią mieszkaniową Barbórka a miastem.

Spółdzielnia ta otrzymała grunt w użytkowanie wieczyste na cele mieszkaniowe. Kiedy wybudowała już na nim bloki i urządziła zieleń, postanowiła się pozbyć terenów zielonych.

W tym celu podzieliła nieruchomość, a następnie w drodze jednostronnej czynności prawnej zrzekła się działki, na której znajdowała się zieleń.

Przeciwko temu zaprotestowało miasto. Nic jednak nie wskórało. Sąd pierwszej instancji przyznał rację spółdzielni. Wówczas miasto wystąpiło do sądu okręgowego, a ten nabrał wątpliwości prawnych i wystąpił z pytaniem do SN. Chciał mianowicie wiedzieć, czy użytkownik wieczysty miał prawo do podziału nieruchomości, a następnie zrzeczenia się jej części bez zgody właściciela. Nie ma bowiem przepisów, które wprost regulowałyby ten problem.

Tymczasem prawo użytkowania wieczystego jest ograniczonym prawem na rzeczy cudzej. Użytkownik nie może nim tak swobodnie dysponować jak jej właściciel.

Orzecznictwo i doktryna różnie podchodzą do tego zagadnienia. Zwolennicy możliwości zrzeczenia się tego prawa uważają, że podstawę prawną czynności stanowi w drodze analogii z właścicielami art. 246 kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim, jeżeli uprawniony zrzeka się ograniczonego prawa rzeczowego, prawo to wygasa. Oświadczenie o zrzeczeniu się prawa powinno być złożone właścicielowi rzeczy obciążonej.

Takie stanowisko prezentuje m.in. Sąd Najwyższy w swojej uchwale z 19 maja 2006 r. (III CZP 26/06).

Są też przeciwnicy takiego liberalnego podejścia do prawa użytkowania wieczystego.

W swojej uchwale z 13 grudnia 2013 r. (III CZP 81/13) SN twierdzi, że możliwość zrzeczenia się tego prawa reguluje art. 16 ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz art. 17 b ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Regulacje te – zdaniem SN – zawężają katalog podmiotów, które mogą z instytucji zrzeczenia skorzystać.

Innym problemem ściśle związanym z instytucją zrzeczenia się jest dopuszczalność przeprowadzenia podziału geodezyjnego przez użytkownika, a nie właściciela. I w tym wypadku istnieją jednak rozbieżności w orzecznictwie i doktrynie.

Przykładowo, w wyroku z 8 listopada 2007 r. (III CSK 183/07) SN uznał, że podział nieruchomości obciążonej prawem użytkowania wieczystego jest możliwy, ale może to zrobić tylko właściciel.

Z kolei w postanowieniu 23 stycznia 2013 r. SN uznał, że skoro użytkownik wieczysty ma prawo dokonywać wpisów do księgi wieczystej, to może także składać wnioski o założenie księgi wieczystej dla odłączonej części nieruchomości. Prawo do tego daje mu art. 233 k.c. Przewiduje on, że w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego w użytkowanie wieczyste użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać.

Piątkowa uchwała SN przeszkodzi pozbywaniu się przez użytkowników kłopotliwych części nieruchomości, które trzeba utrzymywać, a zyski z nich są żadne. Chodzi przede wszystkim o drogi osiedlowe i tereny zielone.

Praca, Emerytury i renty
Nie wszyscy uprawnieni dostaną 13. emeryturę w tej samej wysokości. Od czego zależy kwota?
Prawo karne
Rośnie przestępczość obcokrajowców. Potrzebna nowa strategia
Zawody prawnicze
Państwo nie chce już płacić milionów komornikom za przymusową emeryturę
Sądy i trybunały
Prawnicy kojarzeni z poprzednią władzą jednoczą siły. Inicjatywa wyszła z TK
Konsumenci
Jest pierwszy „polski” wyrok dotyczący sankcji kredytu darmowego