Fundacja na rzecz Nauki Polskiej ogłosiła nazwiska tegorocznych laureatów. Nagrody FNP przyznawane są od 1992 r., grono nagrodzonych liczy już 87 osób.
Zgodnie z regulaminem wyróżnienie przyznawane jest za „szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które przesuwają granice poznania, otwierają nowe perspektywy poznawcze, wnoszą wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju oraz zapewniają Polsce znaczące miejsce w podejmowaniu najbardziej ambitnych wyzwań współczesnego świata". Każdy z laureatów otrzymuje 200 tys. zł. Nagroda przyznawana jest w czterech kategoriach.
– Prof. Stanisław Penczek z Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN w Łodzi otrzymał ją w dziedzinie nauk chemicznych i o materiałach – za opracowanie teorii polimeryzacji pierścienia i jej wykorzystanie do syntezy polimerów biodegradowalnych.
Opracowane przez prof. Stanisława Penczka zasady polimeryzacji należą do istotnych osiągnięć w chemii. Warunki, w których zachodzą reakcje polimeryzacji, są różnorodne, przebiegają one tylko w podwyższonej temperaturze, lub niezbędne są katalizatory i wysokie ciśnienie. Za pomocą reakcji polimeryzacji otrzymuje się wysokocząsteczkowe substancje , polimery, nazywane także tworzywami sztucznymi lub plastikami, np. polietylen, policzterofluoroetylen (teflon), polistyren, kauczuki syntetyczne i inne. Mają one ogromne znaczenie gospodarcze. Znajdują zastosowanie w biomedycynie, w lekach o przedłużonym działaniu, a ostatnio także zostały zastosowane do otrzymywania biodegradowalnych stentów kardiologicznych.
Laureat urodził się w 1934 r. w Warszawie. W 2000 r. zorganizował Światowy Kongres Polimerów, któremu przewodniczył. W 2005 r. został wybrany na członka Zarządu Międzynarodowej Unii Chemii Czystej i Stosowanej (IUPAC). W latach 2007–2009 był przewodniczącym Europejskiej Federacji Polimerów. Otrzymał wiele wyróżnień, między innymi Medal Osobisty Francuskiej Akademii Nauk, francuski order Chevalier dans l'Ordre des Palmes Academiques przyznawany przez premiera Francji, Medal Osobisty Japońskiego Towarzystwa Nauk o Polimerach, Międzynarodową Nagrodę Belgijskiego Towarzystwa Nauki i Technologii Polimerów, Nagrodę im. Ottona Warburga.
– Prof. Kazimierz Rzążewski z centrum Fizyki Teoretycznej PAN został wyróżniony w dziedzinie nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich za odkrycie zjawiska magnetostrykcji w ultrazimnych gazach z oddziaływaniem dipolowym.
Ultrazimne gazy kwantowe stały się narzędziem wykorzystywanym w fizyce ciał stałych oraz w fizyce kwantowej. Wykorzystanie wiązek laserowych pozwala kontrolować szereg istotnych parametrów, np. głębokość sieci optycznej. Z kolei możliwość wykrywania pojedynczych atomów i manipulowania nimi otwiera drogę do nowatorskich eksperymentów w fizyce kwantowej.
Prof. Kazimierz Rzążewski urodził się w 1943 r. w Warszawie. Jest dziś jednym z najbardziej wpływowych europejskich naukowców w dziedzinie optyki kwantowej i jedną z najważniejszych osobistości w dziedzinie ultrazimnych gazów atomowych. Położył podwaliny pod rozwój tej dyscypliny, dlatego uznawany jest na arenie międzynarodowej za badacza, który pomógł jej zaistnieć i ją ukształtować.
Jego badania otwierają nowe możliwości w metrologii (określanie dokładnego czasu i częstotliwości). Jest członkiem z wyboru Amerykańskiego Towarzystwa Fizycznego i Brytyjskiego Instytutu Fizyki, profesorem wizytującym Uniwersytetu w Essen w Niemczech, Instytutu Optyki Uniwersytetu w Rochester w USA, JILA w Boulder (Kolorado), Katolickiego Uniwersytetu w Louvain-la-Neuve (Belgia), Instytutu Optyki Kwantowej Maxa Plancka w Garching w Niemczech i Uniwersytetu w Stuttgarcie.
Pozyskiwanie sponsorów przez instytucje nauki, kultury i sportu
– Prof. Jerzy Jedlicki z Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie został laureatem w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych za fundamentalne studia nad fenomenem inteligencji jako warstwy społecznej i jej rolą w procesach modernizacji w Europie Środkowo-Wschodniej.
Wyróżnione zostało trzytomowe dzieło „Dzieje inteligencji polskiej do roku 1918" (Warszawa 2008, wydanie angielskie: „A history of the Polish intelligentsia", Frankfurt 2014), będące uwieńczeniem wieloletnich badań prof. Jedlickiego nad historią inteligencji. Jest to pierwsze pełne opracowanie problemu o zasadniczym znaczeniu dla poznania i zrozumienia dziejów politycznych, społecznych i kultury epoki porozbiorowej.
Studia zawierają wszechstronną i przekonującą interpretację tego, co faktycznie przedstawiała inteligencja jako zjawisko społecznej i intelektualnej historii modernizacji europejskiej: praktycznie w całej Europie nowo powstające warstwy profesjonalistów wykształconych na uczelniach wyższych odgrywały znaczącą rolę w kształtowaniu nowoczesnego społeczeństwa w XIX wieku; jednakże tym, co szczególnie charakteryzowało inteligencję (wschodnich) obrzeży Europy, było to, że jej członków łączył nie tylko ten sam profil społeczny, ale również wspólne poczucie zaangażowania w moralne zadanie odnowy społecznej. Było to przekonanie, że pełnią rolę misjonarską w walce o nowoczesną cywilizację, łącznie z wolnością narodową i polityczną.
Praca ta zalicza się do najwybitniejszych osiągnięć polskiej historiografii, głównie dzięki połączeniu w niej perspektywy historii społecznej z perspektywą historii idei, a także dzięki doskonałej literackiej formie.
Laureat, urodzony w 1930 r. w Warszawie, jest autorem kilkudziesięciu publikacji i książek będących fundamentalnym źródłem wiedzy o społeczeństwie polskim i historii idei dziewiętnastowiecznych. Wpływ prac prof. Jerzego Jedlickiego sięga daleko poza granice Polski, czyniąc z niego jednego z najbardziej innowacyjnych i inspirujących historyków Europy.
W tym roku w zakresie nauk o życiu i o Ziemi nagrody nie przyznano.
