Gorący kamień milowy

Międzynarodowy zespół naukowców, kierowany przez prof. Curtisa Mareana, paleontologa z Uniwersytetu Stanu Arizona, przedstawia je w raporcie opublikowanym w dzisiejszym wydaniu magazynu „Science”. „Technologia ta wymagała zrozumienia związku pomiędzy ogniskiem, jego ciepłem i zmianami w strukturze kamienia, wraz z konsekwencjami tych zmian – łatwym odłupywaniem kawałków” – piszą autorzy artykułu w „Science”.

[srodtytul]Genialny początek[/srodtytul]

– Doszliśmy do wniosku, że wcześni ludzie opanowali obróbkę termiczną i posługiwali się tą techniką w sposób wyrafinowany – powiedział Kyle Brown z Uniwersytetu w Kapsztadzie. – Pokazaliśmy, że ludzie 72 tys. lat temu, a być może nawet jeszcze dawniej, zamieszkujący południowe wybrzeże Afryki, używali finezyjnie kontrolowanych ognisk do podgrzewania kamieni. To był gorący kamień milowy na drodze rozwoju technologii.

– Rozwój tej technologii zapoczątkował ktoś genialny. Ktoś zauważył, że gorący kamień łatwiej daje się łupać – dodaje prof. Curtis Marean z Uniwersytetu Stanu Arizona, dyrektor projektu. – Świadome podgrzewanie kamieni, które potem rozwinęło się w bardziej skomplikowany i złożony proces kontroli nad spalaniem, jest charakterystyczne jedynie dla człowieka.

Według autorów artykułu początki długiej historii rozwoju technologii świadczą o tym, że ówczesny człowiek dysponował sporą wiedzą o otaczającym świecie i prawdopodobnie posługiwał się mową i przekazywał wiedzę z pokolenia na pokolenie.

Podgrzewanie miejscowej skały z dużą zawartością krzemu czyniło z nieprzydatnego kamienia znakomity materiał do wytwarzania zaawansowanych technicznie narzędzi. Badacze znaleźli różne typy narzędzi i pozostałości po procesie ich wytwarzania.

Narzędzia poddali analizie, aby zrozumieć, w jaki sposób były one wytwarzane. – Na miejscu znaleźliśmy mnóstwo kamiennych odłupków o charakterystycznej rdzawej barwie – powiedział Kyle Brown.

Pewnego dnia badacze natrafili na zatopiony w popiele wyjątkowo duży kawałek, jego średnica sięgała 10 cm. – Wyglądał, jakby się zgubił w ognisku – wyjaśnił Brown. Jego struktura i wygląd przypomniały badaczce gładkie narzędzia, wygrzane z podobnego kamienia, jakie znała ze znalezisk w Ameryce Północnej. – Doszłam do wniosku, że narzędzia, jakie znaleźliśmy w południowej Afryce, powstawały w procesie wypalania w ognisku. Olśniło mnie, kiedy zobaczyłam resztki popiołu i czerwoną barwę tego wielkiego kawałka – przyznał Kyle Brown.

[srodtytul]Jak przed tysiącami lat[/srodtytul]

Aby potwierdzić hipotezę, naukowcy podgrzewali w ognisku kawałki skały w taki sposób, jak to się robi z kartoflami. Następnego dnia otrzymali rdzawe kawałki, które bardzo łatwo dało się łupać.

– Wykorzystując tę podgrzaną skałę, z łatwością udało nam się wykonać dokładne repliki narzędzi, które odkrywaliśmy w wykopaliskach – powiedział Brown. – Oto początki świadomego wykorzystania ognia do rozwoju technologii. To pomost do późniejszej produkcji ceramiki i rozwoju metalurgii.