Susanne Schaffert o refundacji i dostępie do innowacyjnych terapii

Rzeczpospolira: Novartis zdecydował się na wprowadzenie nowego modelu sprzedaży leków dla pacjentów cierpiących m.in. na choroby rzadkie i ultrarzadkie – płatnik lub ubezpieczyciel mają płacić tylko wówczas, gdy lek zadziała. Dlaczego?

Susanne Schaffert: Z rosnącym uznaniem obserwujemy zmiany na polskim rynku ochrony zdrowia. Zarówno zapowiedź zwiększenia nakładów budżetowych do 6 proc. PKB, jak i wprowadzenie nieodpłatnych leków dla seniorów, to bardzo ważne kroki. Doceniamy także propozycje rozwiązań dotyczących rozszerzenia dostępności do terapii w chorobach rzadkich przez wprowadzenie ich do ustawy refundacyjnej. Uważamy to podejście za innowacyjne i rozumiemy, że jako przedstawiciele rynku farmaceutycznego powinniśmy być dla Ministerstwa Zdrowia partnerem w przeprowadzaniu tych zmian. W Novartis Oncology stawiamy to sobie za cel strategiczny.

Medycyna spersonalizowana wymaga nie tylko modyfikacji sposobu leczenia, ale i zmian w refundacji. Oferując modele płacenia oparte na efektach klinicznych, pracujemy nad tym, by efektywnie wydawać środki w systemie ochrony zdrowia. Kluczowe jest, by innowacyjność opierała się nie tylko na tworzeniu nowych terapii, ale także różnych modeli dzielenia ryzyka. Jednym z nich jest model „pay for performance", czyli opłaty za efektywność kliniczną.

Populacja światowa rośnie bardzo szybko, a rosnąca długość życia oznacza dla globalnej gospodarki namacalne przychody finansowe. Jeśli dodać do tego rozwój nauki i nowych terapii, można się spodziewać wzrostu globalnych wydatków na ochronę zdrowia. Według Instytutu Badawczego IMS Health w 2020 r. ta liczba może przekroczyć 150 mld dolarów. Dla wszystkich jest jasne, że świat ochrony zdrowia podlega właśnie głębokim zmianom. Dlatego rządy i ubezpieczyciele analizują wartość, jaką otrzymają w zamian za wydatki na zdrowie.

W tej rzeczywistości firmy farmaceutyczne muszą ściśle współpracować z rządami.

Jak miałby wyglądać nowy model finansowania terapii przez ubezpieczyciela?

Nowe modele dzielenia ryzyka mogą się różnić w zależności od wymagań poszczególnych systemów ochrony zdrowia. Chcielibyśmy, żeby nasze produkty były stosowane wyłącznie przez pacjentów, w przypadku których są skuteczne. Po testach bezpieczeństwa i skuteczności klinicznej w próbach klinicznych lek podlega weryfikacji systemu ochrony zdrowia w celu sprawdzenia, czy spełnia pokładane w nim nadzieje w warunkach codziennej praktyki klinicznej. Model jest prosty – płać, kiedy działa, nie płać, gdy nie działa. Dlatego, by uzyskać efektywne wydatkowanie pieniędzy, należy zidentyfikować pacjentów mających największe szanse na uzyskanie optymalnego efektu terapeutycznego. Takie podejście powinno wyjść naprzeciw ograniczeniom wynikającym z budżetu i zapewnić pacjentom szybszy dostęp do terapii, której potrzebują. W tym momencie Novartis wprowadza taki model w przypadku trzech swoich leków. Prowadzimy badania nad ponad 30 nowymi cząsteczkami – największą liczbą w całej branży, więc jesteśmy zobowiązani do szukania wraz z płatnikiem nowych rozwiązań w refundacji. Także w Polsce.

Czy firma przewiduje wprowadzenie podobnego rozwiązania w krajach europejskich?

Tak, podobne instrumenty dzielenia ryzyka wprowadziliśmy w kilku krajach europejskich, m.in. we Włoszech. Uważamy jednak, że dla tych modeli kluczową rolę mogą odegrać właśnie rynki Europy Środkowej i Wschodniej. Mimo że region ten jest podobny do zachodnioeuropejskiego, ma unikalny charakter – z jednej strony ze względu na swą dynamikę, szybko rosnącą gospodarkę, a z drugiej – na to, że wiele problemów zdrowotnych napotyka barierę ograniczeń budżetowych. Te ostatnie mogą jednak stymulować kreatywność w tworzeniu innowacyjnych modeli refundacyjnych.

Uważa pani, że taki model zmieni sytuację polskich pacjentów?

Obecnie w Polsce to płatnik pokrywa koszt wszystkich refundowanych terapii. Według nas wprowadzenie opłaty za efekty kliniczne będzie kluczowe dla wielu z nich. Przykładem może być nasz unikalny lek dla pacjentów z mielofibrozą (rzadkim nowotworem krwi). Podczas gdy u niektórych pacjentów z mielofibrozą może przynieść znaczące rezultaty, u innych odpowiedź organizmu może być niedostateczna. Selektywna skuteczność terapii jest przyczynkiem do dyskusji na temat nowych modeli refundacyjnych opartych na efektywności klinicznej. Wdrożenie takich modeli nie musi być łatwe, ale, jeśli stawką jest większa dostępność leczenia, wydaje się, że strony powinny osiągnąć porozumienie.