Dorosłe sprawy do rąk dzieci czy dydaktyka na siłę

Grzegorz Kasdepke o tym, jak opowiadać dziewięciolatkom o ich prawach

Rz: Napisanie opowiadania dla dzieci na podstawie aktu prawnego to chyba dość karkołomne zadanie?

Grzegorz Kasdepke: Rzeczywiście miałem z tym pewien problem. Książkę „Mam prawo!” wymyślałem prawie dziesięć lat. Pomysł na nią zrodził się, gdy Jolanta Kwaśniewska zorganizowała w warszawskim Sheratonie zjazd pierwszych dam. Panie debatowały na temat praw dziecka. Cel szczytny, ale ja miałem świadomość, że po raz kolejny biorę udział w imprezie dotyczącej dzieci, a ich na niej nie ma. Byłem wtedy naczelnym „Świerszczyka”. Pomyślałem, że dobrze byłoby napisać cykl opowiadań dla najmłodszych, z których każde ilustrowałoby konkretne dziecięce prawo. Ale gdy próbowałem zacząć, pojawiły się pytania. Najważniejsze z nich: jak napisać książkę podejmującą tematy takie jak bicie i dręczenie, by nie była brutalna, ponura i dosłowna? Chciałem stworzyć taką opowieść, którą dzieci przeczytają dla wartkiej akcji i humoru, a prawa dziecka będą w niej ukazane przy okazji.

I udało się panu?

Jak zawsze w takich sytuacjach pomógł mi mój syn Kacper. Podrósł. Poszedł do szkoły podstawowej. W tej szkole zaczął chodzić do kółka teatralnego. Zdawał mi zabawne relacje z tego, co tam się dzieje. Wtedy wpadłem na pomysł, by napisać książkę szkatułkową, czyli opowieść w opowieści. I tak opisałem próby szkolnego teatrzyku Konewka, podczas których dzieci przygotowują się do wystawienia sztuki o prawach dziecka. Mogłem dzięki temu w prosty i zabawny sposób przedstawić najważniejsze artykuły konwencji, m.in. ten, w którym się mówi, że nie wolno wykorzystywać dziecka seksualnie (teatr Konewka ogłasza w szkole casting na rolę zboczeńca – red.).

Dlaczego dążył pan do napisania tej książki tak uparcie, przez prawie dziesięć lat?

Chcę, by dzieci wiedziały, że mają swoje prawa. Wielu dziennikarzy i nauczycieli pyta mnie, po co polskim dzieciom (które są ponoć rozwydrzone) mówienie o ich prawach. Ja jednak pisząc tę książkę, starałem się wyraźnie zaakcentować, że dzieci nie mogą wymachiwać rodzicom konwencją przed nosem. Książka nie ma zachęcać do dzwonienia na telefon zaufania tylko dlatego, że mama i tata każą odejść od okupowanego przez pół dnia komputera. Adresuję ją do 9 – 12-latków. Wierzę, że gdy mówi się komuś o jego prawach od najwcześniejszych lat, w przyszłości będzie osobą szanującą również prawa innych. W tym rodzicielskie i wychowawcze. Poza tym świadomość własnych praw i bycie „rozwydrzonym” to nie są pojęcia tożsame.

Z 54 artykułów konwencji wybrał pan dwadzieścia parę. Czym się pan kierował?

Opisałem wszystkie ważne prawa dziecka. Nie hierarchizuję ich. Nie mówię: te są istotne, a te można zlekceważyć. Artykuły, których nie ma w książce, to po prostu ustalenia między państwami mówiące np. o tym, że państwa będą sobie pomagały, wspierały się w przestrzeganiu praw dzieci itd.

Myśli pan, że wiedza na temat jego praw może się dziecku przydać? Cóż z tego, że będzie ono znało artykuł 35. „Nie jesteś towarem – nikt nie ma prawa cię sprzedać czy kupić”, gdy zostanie, załóżmy, porwane?

Mam ogromną nadzieję, że czytelnicy tej książki nigdy nie będą musieli respektować tych praw ani wykorzystywać wiedzy na ich temat w praktyce. Książka ma być pretekstem do rozmowy. Ma przyczynić się do tego, by o prawach dziecka i prawach człowieka rozmawiał z najmłodszymi ich nauczyciel bądź rodzic.