Eva Zoller – szwajcarska pedagog, psycholog, filozof i religioznawca – założyła przed kilku laty w Altikon pod Zurychem placówkę naukową badającą zjawiska związane z filozofią dziecięcą i filozofią dnia codziennego. Na temat bogactwa dziecięcej filozofii organizuje debaty i wykłady w całej Szwajcarii. Dzieciom, rodzicom i nauczycielom proponuje warsztaty i szkolenia, jak nie tłumić w najmłodszych odruchu do filozofowania, lecz rozwijać tę naturalną umiejętność.
– Słuchając, jak małe dzieci zadają dobrze znane wszystkim pytania: „A dlaczego?”, „Jak to?”, „Skąd?”, jesteśmy świadkami filozoficznego zdumienia, o którym pisał już Arystoteles – twierdzi Zoller.
W Polsce mamy właśnie okazję przeczytać książkę jej autorstwa – „A dlaczego? Jak odpowiadać na trudne pytania dzieci”.
Przytacza w niej wiele dziecięcych pytań, które na ogół zaskakują dorosłych: „Kiedy zaczyna się jutro?”, „Czy moja kotka wie, że jestem dziewczynką?” i „Czy anioły mają wakacje?”. Wyjaśnia przy tym, że większość pytań dzieci to pytania o sens. Nawet jeśli nie pytają wprost „jaki to ma sens”, to tak naprawdę o to właśnie im chodzi. I tak pytanie o sens może wg Zoller brzmieć: „Dlaczego pada deszcz?”. Większość rodziców (zwłaszcza ojców) przybliża dziecku w takiej sytuacji swoją wiedzę na temat wilgotności powietrza. Tymczasem w podtekście tego pytania jest przekaz: „Jaki jest w tym sens, że właśnie teraz, kiedy chciałem wyjść i się pobawić, pada deszcz?”. Trzeba o tym pamiętać, przekonuje Zoller, i sformułować odpowiedź typu „zobacz, pada, bo roślinom chciało się pić”. A najlepiej na pytania o sens w ogóle nie odpowiadać, lecz zapytać: „a jak ty myślisz?”. Nie dość, że może to być zaczątek ciekawej rozmowy, to jeszcze dzieci uczą się wówczas formułować własne zdanie. Przykładem na to przytoczony w książce obrazek z życia: „Wnuczek zapytał babcię, dlaczego właściwie wszyscy ludzie mają pępek? Zdezorientowana, próbując zyskać więcej czasu na odpowiedź, powiedziała szybko: – No właśnie, a jak ty myślisz, po co to ludziom?”. Malec odpowiedział bez zastanowienia: „To jasne, żeby było wiadomo, gdzie jest środek!”.
Przyszłoby wam do głowy, że taki jest właśnie sens istnienia pępka?
