Kłamać, żeby przeżyć

[i]Barbara Hollender z Berlina[/i]

– Każda dyktatura zostawia w ludziach rany – mówi Paula Markovitch. – Znacznie głębsze, niż możemy to sobie wyobrazić.

Urodzona w Buenos Aires Markovitch jest pisarką, autorką scenariuszy, m.in. do znakomitego filmu meksykańskiego „Nad jeziorem Tahoe”. „Nagroda” jest jej debiutem reżyserskim, w którym wraca do wspomnień z dzieciństwa.

To historia dziewczynki, która w czasie rządów junty wojskowej w Argentynie musiała razem z matką uciekać ze stolicy i skryć się w małej wiosce nad oceanem. Opowieść o podwójnej moralności – dziecku, które musi w szkole kłamać. Gdy w wypracowaniu pisze prawdę o tym, co myśli o wojsku, które zabiło jej kuzyna i uwięziło ojca, naraża na niebezpieczeństwo życie swoje i matki. Gdy kłamie – dostaje nagrodę. Konflikt sumienia zawsze bywa trudny, ale dla siedmioletniego dziecka jest czymś potwornym.

– Ten film jest w całości oparty na moich wspomnieniach – mówi Markovitch. – Gdy byłam mała, ojciec na długo zniknął z domu. W czasie jego nieobecności matka była samotna i zrozpaczona.

„Nagroda” opowiedziana jest z punktu widzenia dziecka. O świecie zewnętrznym, dyktaturze, śmierci dowiemy się tylko tyle, ile wie i rozumie mała Cecilia. To film o pamięci, w którym najważniejsze są obrazy, czasem wyraźne, czasem jakby nieostre, rozmywające się.

Autorem znakomitych zdjęć jest polski operator Wojciech Staroń (m. in. „Plac Zbawiciela”). Markovitch zachwyciła się jego dokumentami „Lekcja syberyjska” i „Na chwilę”, w materiałach do realizowanej od dwóch lat w Argentynie „Lekcji argentyńskiej” dostrzegła klimat swojego filmu.

[wyimek]„Nagroda” to film o pamięci, w którym najważniejsze są obrazy [/wyimek]

– Paula szukała kogoś, kto spojrzałby na argentyńską rzeczywistość z zewnątrz – mówi „Rz” Wojciech Staroń. – A dla mnie to była ciekawa współpraca. Mogłem wykorzystać swoje doświadczenia z dokumentu. Lubię traktować zdjęcia do filmu trochę jak tworzenie muzyki jazzowej. Cenię na planie wolność, możliwość czekania na odpowiednią chwilę. A w „Nagrodzie”, jak mówiła Paula, dawaliśmy się reżyserować sytuacji.

Staroń twierdzi, że praca przy „Nagrodzie” była bardzo odświeżająca:

– Latynosi nie podchodzą do kina literacko, dialogi są na drugim planie. Liczą się emocje. To, jak reżyser postrzega świat. Dlatego ich filmy są bardzo osobiste. Paula zawsze powtarzała, że nosiła w sobie tę historię 20 lat i wreszcie musiała ją z siebie wyrzucić. Zdjęcia kręciliśmy tam, gdzie trafiła z matką. Większość aktorów znalazła w tamtym małym miasteczku. Niewielu producentów by się na to zgodziło.